Łukasz W. pracował w spółce I. od września 2006 r. na podstawie umowy o pracę, na stanowisku magazyniera. 9 września 2009 r. została podjęta uchwała w sprawie założenia w spółce związku zawodowego – Organizacji Zakładowej NSZZ „S” i wyłonienia Tymczasowej Komisji Zakładowej w składzie: powód jako przewodniczący oraz członkowie – Wojciech K. i Arkadiusz S. Pismem Zarządu Regionu G. NSZZ „Solidarność” z 10 września 2009 r. spółka została poinformowana, że 10 września 2009 r. została zarejestrowana Organizacja Zakładowa NSZZ „Solidarność” w I. SA z siedzibą w G. W piśmie wskazano, że władzą wykonawczą organizacji zakładowej w zakładzie pozwanej jest Tymczasowa Komisja Zakładowa, której przewodniczącym jest powód, a także że jest on upoważniony do prowadzenia działalności organizacyjnej na terenie tego zakładu pracy oraz jest objęty ochroną prawną na podstawie art. 32 ust. 7 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.).
Po 2 tygodniach od zarejestrowania organizacji zakładowej związku Łukasz W. otrzymał od pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę. Jako przyczynę rozwiązania umowy wskazano nieprzydatność na zajmowanym stanowisku, wynikającą z najniższej przeciętnej liczby wydań linii asortymentowych w porównaniu ze stanowiskami równoległymi, stwierdzonej w bezpośrednio poprzedzającym dwutygodniowym okresie rozliczeniowym na podstawie szczegółowego systemu rejestracji liczby wydań linii.
Orzeczenia sądów
Łukasz W. pozwał pracodawcę do sądu, żądając uznania wypowiedzenia za bezskuteczne i przywrócenia na poprzednio zajmowane stanowisko po upływie okresu wypowiedzenia, a także o zasądzenie wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy.
W pozwie stwierdził, że wskazana przyczyna wypowiedzenia jest pozorna, a rzeczywistą przyczyną było założenie przez niego związku zawodowego w pozwanym zakładzie. Ponadto pozwana spółka nie zwróciła się do zakładowej organizacji związkowej o wyrażenie zgody na wypowiedzenie umowy o pracę, tym samym zostało ono dokonane z naruszeniem art. 32 ustawy o związkach zawodowych.
Sąd I instancji przychylił się do żądania pozwu i orzekł o przywróceniu do pracy Łukasza W. Orzeczenie to potwierdził również sąd II instancji, oddalając apelację pozwanej spółki, która złożyła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
Skarga kasacyjna pozwanej spółki również nie została uwzględniona przez Sąd Najwyższy, który oddalił ją w całości.
W uzasadnieniu SN stwierdził, że jedynymi organami ustawowo kompetentnymi i uprawnionymi do wskazania pracodawcy pracowników szczególnie chronionych są:
- zarząd zakładowej organizacji związkowej (art. 32 ust. 3, 4 i 6 ustawy o związkach zawodowych) bądź
- komitet założycielski związku zawodowego lub zakładowej organizacji związkowej (art. 32 ust. 7 tej ustawy).
Tylko te ustawowo określone organy związkowe są legitymowane i uprawnione do podejmowania uchwał imiennie wskazujących pracodawcy pracowników szczególnie chronionych.
Inne niż wymienione w art. 32 ustawy organy związku zawodowego, zakładowej organizacji związkowej bądź niepełny skład komitetu założycielskiego nie są organami ustawowo uprawnionymi do wskazania pracodawcy pracowników chronionych.
Jeżeli właściwy organ nie dokona wskazania imiennego pracownika szczególnie chronionego, to w okresie do dokonania wskazania przysługuje z mocy prawa i na podstawie art. 32 ust. 8 ustawy o związkach zawodowych szczególna ochrona odpowiednio:
- przewodniczącemu zakładowej organizacji związkowej bądź
- przewodniczącemu komitetu założycielskiego.
Zarząd regionu związku zawodowego nie był więc właściwym podmiotem do imiennego wskazywania pracowników-związkowców szczególnie chronionych, a zatem Łukasz W. nie podlegał ochronie z tego tytułu (wskazanie pracownika chronionego przez właściwą organizację związkową lub jej organ). Mimo nieprawidłowego wskazania Łukasz W. i tak korzystał ze szczególnej ochrony stosunku pracy – na podstawie art. 32 ust. 8 ustawy o związkach zawodowych – był on bowiem przewodniczącym komitetu założycielskiego zakładowej organizacji związkowej i nie mógł być zwolniony z pracy w trybie wskazanym przez pracodawcę.
Wnioski dla pracodawcy
Nawet nieprawidłowe wskazanie pracownika-związkowca szczególnie chronionego przed zwolnieniem nie musi go pozbawić ochrony. Jeżeli taki pracownik pełni funkcję przewodniczącego zakładowej organizacji związkowej lub komitetu założycielskiego związku, to pracodawca również nie może go zwolnić z pracy – zwłaszcza za wypowiedzeniem. Jeżeli mimo to pracodawca złoży skutecznie wypowiedzenie, to jest niemal pewne, że taki pracownik zostanie przywrócony do pracy, a pracodawca będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy spowodowanego zwolnieniem.