Michał S. był zatrudniony w spółce O. od października 2007 r. Najpierw na podstawie umowy o pracę na okres próbny na stanowisku magazyniera, później na podstawie umowy o pracę na czas określony. Umowa ta została zawarta 1 stycznia 2008 r. i miała trwać 5 lat – do końca 2012 r. Michałowi S. powierzono na podstawie tej umowy stanowisko brygadzisty. Wkrótce Michał S. zaczął w spółce organizować związki zawodowe.
15 września 2009 r. Michał S. jako przewodniczący zoz poinformował na piśmie prezesa zarządu spółki O. o utworzeniu związku zawodowego w zakładzie. Tego samego dnia został wezwany przez pracodawcę i wręczono mu wypowiedzenie. Ponieważ był zatrudniony na podstawie umowy na czas określony, pracodawca nie podał przyczyny rozwiązania stosunku pracy.
Michał S. skierował sprawę do sądu, żądając przywrócenia do pracy. Jednak obowiązujący art. 50 § 3 k.p. przewiduje możliwość uzyskania przez pracownika tylko odszkodowania, jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa. Zasady tej nie stosuje się tylko wobec pracowników chronionych z racji uprawnień rodzicielskich.
Dlatego już sąd I instancji – Sąd Rejonowy w P. skierował do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne w kwestii zgodności z Konstytucją RP art. 50 § 3 k.p.
TK podzielił wątpliwości sądu pytającego i uznał go za niezgodny z Konstytucją RP w zakresie, w jakim pomija prawo pracownika–związkowca, znajdującego się pod ochroną przewidzianą w przepisach o związkach zawodowych, do żądania przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach w wypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o tej ochronie.
Uzasadniając rozstrzygnięcie, Trybunał wskazał, że sankcje wobec pracodawcy zarówno cywilne (odszkodowanie uregulowane w Kodeksie pracy), jak i karne (art. 35 ustawy o związkach zawodowych) nie wystarczają do prawidłowej realizacji wolności związkowej i reprezentowania praw pracowniczych.
Ukaranie pracodawcy i nakaz zapłaty odszkodowania na rzecz zwolnionego bezprawnie związkowca nie rozwiązuje tu najważniejszego problemu – niemożności przywrócenia do pracy usuniętego z zakładu pracy działacza związkowego, który był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony.
Przewidziana w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych szczególna ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych odnosi się do wszystkich stosunków pracy. Nie ma również znaczenia, czy stosunek pracy został nawiązany na czas nieokreślony czy też na czas określony.
O tym, czy pracownikowi–związkowcowi należy się odszkodowanie czy też przywrócenie do pracy, będzie decydować sąd.
Sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 lipca 2010 r. (sygn. akt P 4/10)
Artykuł 50 § 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy w zakresie, w jakim pomija prawo pracownika – znajdującego się pod ochroną przewidzianą w art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 8 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych – do żądania przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach w wypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o tej ochronie – jest niezgodny z art. 2 oraz art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.