Budowa układu
Układ dzieli się na dwie części: normatywną oraz obligacyjną. Pierwsza z nich zawiera informacje dotyczące treści stosunku pracy, natomiast druga wzajemne zobowiązania stron układu (dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień).
W części obligacyjnej układu zbiorowego pracy wskazuje się na wzajemne zobowiązania stron układów zbiorowych pracy. Art. 2411 Kodeksu pracy wymienia ustalenia stron układu zbiorowego pracy, które mogą być w nim zawarte. Zgodnie z tym przepisem strony mogą w szczególności ustalić:
- sposób publikacji układu i rozpowszechniania jego treści,
- tryb dokonywania okresowych ocen funkcjonowania układu,
- tryb wyjaśniania treści postanowień układu oraz rozstrzygania sporów między stronami w tym zakresie.
W przepisie użyto sformułowania „w szczególności”, co wskazuje na jedynie przykładowe wyliczenie dopuszczalnych ustaleń. Zgodnie z powyższym strony mogą szeroko regulować swoje zobowiązania. Wynika to z dużej swobody w kształtowaniu stosunków między stroną pracowniczą a pracodawczą na gruncie zbiorowego prawa pracy.
Zobacz również serwis: Układy zbiorowe pracy
Publikacja i rozpowszechnianie treści układu
W świetle Kodeksu pracy układy zbiorowe pracy stanowią źródła prawa pracy, a więc powinny być opublikowane, rozpowszechnione i w konsekwencji znane wszystkim pracownikom. Pracodawca ma obowiązek dokonać tego na podstawie postanowień zawartych w układzie zbiorowym pracy (art. 2411pkt 1 Kodeksu pracy). Publikacja i rozpowszechnienie treści układu odbywa się w sposób zwyczajowo przyjęty u pracodawcy. W praktyce najczęściej dochodzi do tego przez doręczenie dokumentów organizacjom zakładowym i związkom zawodowym.
Zgodnie z art. 24112 § 2 pkt 2 Kodeksu pracy na pracodawcy ciąży obowiązek dostarczenia zakładowej organizacji związkowej niezbędnej liczby egzemplarzy układu, udostępnienia na żądanie pracownika do wglądu tekst układu i wyjaśnienia jego treści oraz zawiadomienia pracowników o wejściu układu w życie, o zmianach dotyczących układu oraz o wypowiedzeniu i rozwiązaniu układu.
Polecamy także: Układ zbiorowy pracy - protokoły dodatkowe
Okresowe oceny funkcjonowania układu
Postanowienia układu zbiorowego pracy powinny być precyzyjne, zrozumiałe dla stron i zgodne z ich ustaleniami. W celu prawidłowego stosowania układu można wprowadzić w jego treści postanowienia o działaniu mechanizmu okresowych ocen funkcjonowania układu. W toku przeprowadzanych ocen może wyniknąć potrzeba modyfikacji czy sprecyzowania postanowień układu.
Przykład
Strony układu mogą przewidzieć następujące postanowienie:
"Strony zobowiązują się do dokonywania okresowych ocen funkcjonowania układu co najmniej raz w roku w terminie do końca marca każdego roku kalendarzowego. Powołają każdorazowo w tym celu komisję składającą się z 4 osób (po 2 osoby wyznaczy każda ze stron). Komisja dokonuje oceny funkcjonowania układu na posiedzeniu, formułuje wnioski na piśmie, na podstawie których przeprowadza się ewentualne negocjacje dotyczące zmiany lub rozwiązania układu."
Spory między stronami
Stosowanie układu zbiorowego pracy może nasunąć pewne wątpliwości i w konsekwencji spowodować konieczność wyjaśnienia jego treści. Co więcej, zawsze może powstać spór między stronami układu. Aby temu przeciwdziałać, wśród postanowień układu należy określić tryb wyjaśniania wątpliwości, rozstrzygania sporów i przeprowadzania rokowań.
WAŻNE!
Układ zbiorowy pracy określając rozstrzyganie sporów pomiędzy jego stronami, może zawierać postanowienia odmienne od przepisów ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
Układ może dopuszczać powołanie:
- komisji specjalnych (rozstrzyganie istniejącego sporu przy przyjęciu wykładni określonej w układzie)
- komisji stałych (funkcjonowanie przez cały okres obowiązywania układu).
Komisje mogą więc powstawać przy pojawieniu się konkretnego problemu i tylko w celu rozwiązania danego problemu. Dopuszcza się również możliwość powoływania komisji na cały okres trwania układu zbiorowego pracy. Warto jednak wspomnieć, że komisje najczęściej powoływane są do rozstrzygania konkretnych spraw.
Zadaj pytanie: Forum Kadry
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)