Wyłączność protokołów dodatkowych
Zgodnie z art. 2419 § 1 Kodeksu pracy zmiany do układu wprowadza się wyłącznie w drodze protokołów dodatkowych. Nie ma więc możliwości modyfikacji postanowień układu za pomocą jednostronnego oświadczenia woli czy w inny przewidziany w układzie sposób. Uważa się, że zmian za pomocą protokołów można dokonywać w każdym czasie. Przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnych ograniczeń czasowych.
Sąd Najwyższy podkreślił, że zmiana postanowień zakładowego układu zbiorowego pracy może nastąpić tylko w trybie przewidzianym w ustawie, nawet gdy układ ten przewiduje możliwość uchylenia zasad wypłacania świadczenia płacowego na skutek niezadowalającej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2008 r., sygn. akt I PZP 12/07).
Do protokołów stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układu. Mają moc prawną równą układom.
Zobacz: Układ zbiorowy pracy - rozwiązanie
Uprawnione strony układu
Zmian w układzie mogą dokonać jego strony. Jeżeli układ został zawarty przez więcej niż jedną organizację związkową, przez okres jego obowiązywania wszelkie czynności dotyczące tego układu podejmują wszystkie organizacje związkowe, które go zawarły. W przeciwnym razie dokonana czynność będzie bezskuteczna.
Jeśli jednak organizacja związkowa stała się reprezentatywna (art. 24117 lub art. 24125a § 1 Kodeksu pracy) już po zawarciu układu, może wstąpić w prawa i obowiązki strony układu. Składa w tym celu stronom tego układu stosowne oświadczenie woli. Uznaje się, że może zostać złożone w dowolnej formie, jednak ze względów praktycznych należy zachować formę pisemną. Co istotne, organizacja wstępująca w prawa i obowiązki stron układu nie musi uzyskać zgody stron tego układu.
Natomiast organizacja niereprezentatywna bądź taka, która stała się reprezentatywna przed zawarciem układu, w celu wstąpienia w prawa i obowiązki stron układu musi uzyskać zgodę tych stron. Warto zaznaczyć, że strony nie mają obowiązku wyrażenia zgody. W razie udzielenia przez strony zgody, nie może ona zostać cofnięta.
Zobacz również: Dotychczasowy układ zbiorowy pracy
Organizacje wstępujące w prawa i obowiązki stron układu muszą ponadto posiadać zdolność układową do zawarcia układu. Ważne, by dana organizacja zawierała układ na odpowiednim poziomie. Zakładowe organizacje związkowe mogą stać się stronami zakładowych układów zbiorowych pracy. Nie zostały uprawnione do tego, by stawać się stronami ponadzakładowych układów zbiorowych pracy. Natomiast ponadzakładowe organizacje związkowe odpowiednio mogą stać się stronami wyłącznie ponadzakładowych układów zbiorowych pracy, a nie mogą zakładowych układów zbiorowych pracy.
Obowiązek informacyjny i zgłoszenie zmian do rejestru układów
Na podstawie art. 24112 Kodeksu pracy pracodawca został zobowiązany do poinformowania pracowników o wprowadzonych do układu zmianach.
Polecamy również: Forum Kadry
Informacja o wstąpieniu organizacji związkowej w prawa i obowiązki strony układu podlega zgłoszeniu do rejestru układów. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2000 r. (I PKN 111/00) warunkiem obowiązywania zmian wprowadzonych do układu zbiorowego pracy w drodze protokołów dodatkowych jest ich zarejestrowanie.
Warto wspomnieć, że legitymację do wniesienia odwołania od odmowy rejestracji protokołu dodatkowego do zakładowego układu zbiorowego pracy mają łącznie wszystkie strony zmienianego układu rozumiane jako podmioty, które go zawarły lub w późniejszym czasie uzyskały status strony układu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2011 r., sygn. akt I PK 166/10).
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)