Czy należy wypłacić odprawę emerytalną byłemu pracownikowi

Jeżeli Państwa pracownik spełniał warunki uprawniające go do emerytury w dniu ustania stosunku pracy, tj. 29 lutego, a wyłącznie decyzja ZUS przyznająca mu to świadczenie została wydana później, muszą Państwo wypłacić pracownikowi odprawę emerytalną. Natomiast jeśli pracownik w chwili rozwiązania umowy o pracę nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego, nie nabędzie prawa do odprawy.

Warunkiem nabycia uprawnień do odprawy emerytalnej jest „ustanie” stosunku pracy. W związku z tym odprawę może nabyć także pracownik, którego umowa o pracę uległa rozwiązaniu na skutek upływu czasu, na który była zawarta. Odprawa jest należna pracownikowi spełniającemu warunki do nabycia emerytury, co oznacza, że w chwili ustania stosunku pracy pracownik musi spełnić określone wymagania, które pozwolą mu na ubieganie się o to świadczenie (art. 92¹ Kodeksu pracy).

Prawo do odprawy pracownik nabywa z chwilą nabycia uprawnień emerytalnych, ale dopiero po rozwiązaniu umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę. Sformułowanie „przejście na emeryturę” oznacza zmianę statusu pracownika na status wyłącznie emeryta, dlatego odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi, jeżeli rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z tak rozumianym przejściem pracownika na emeryturę, chyba że pracownik już wcześniej otrzymał taką odprawę (art. 92¹ § 2 Kodeksu pracy). Przejście na emeryturę powinno być zatem interpretowane w kategoriach obiektywnych, czyli po stwierdzeniu, że pracownik faktycznie korzysta z emerytury po ustaniu zatrudnienia, a nie w subiektywnych tj. przez uznanie, że rozstrzygające dla uzyskania prawa do odprawy emerytalnej są deklaracje pracownika o zamiarze ubiegania się o emeryturę.

Odprawa nie przysługuje, jeżeli mimo zamiaru pracownika uzyskania emerytury świadczenie to nie zostanie mu przyznane. Nie ma natomiast podstaw, aby odmówić przyznania odprawy, jeżeli po rozwiązaniu stosunku pracy pracownik korzysta z emerytury, mimo że początkowo się o nią nie ubiegał. Powodem rozwiązania stosunku pracy w każdym przypadku nie musi być bowiem zamiar uzyskania emerytury; wystarczy jeżeli zachodzi określone następstwo w czasie lub związek czasowy między rozwiązaniem stosunku pracy a uzyskaniem emerytury.

Roszczenie o wypłatę odprawy emerytalnej jest wymagalne od dnia rozwiązania stosunku pracy także wtedy, gdy decyzja przyznająca emeryturę została wydana później, tak jak w przypadku Państwa pracownika. Konieczne jest jednak spełnienie przez pracownika warunków uprawniających go do emerytury w chwili ustania stosunku pracy. Prawo do odprawy emerytalnej ocenia się bowiem według stanu prawnego obowiązującego w dniu ustania stosunku pracy. Nie ma więc podstaw, aby pracownik ubiegał się o odprawę emerytalną, jeżeli w dniu rozwiązania stosunku pracy takich warunków nie spełniał (wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2005 r., II PK 20/05, OSNP 2006/15–16/230).

Należy zatem uznać, że związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę występuje wtedy, gdy rozwiązanie stosunku pracy jest następstwem spełnienia warunków uprawniających do emerytury. Natomiast przyznanie świadczenia emerytalnego po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy. Użycie sformułowania „w związku” daje zatem prawo do odprawy pracownikom w tych przypadkach, w których rozwiązanie stosunku pracy nie zbiega się w czasie z nabyciem prawa do emerytury.

Podstawa prawna:

• art. 92¹ Kodeksu pracy.

Orzecznictwo uzupełniające:

• Przepis art. 92¹ § 1 k.p. wiąże prawo do odprawy emerytalnej z ustaniem, nie zaś z rozwiązaniem stosunku pracy. Wygaśnięcie stosunku pracy wskutek upływu czasu, na jaki zawarto umowę o pracę, nie wyklucza jego związku z przejściem na emeryturę. (Wyrok Sądu Najwyższego z 28 lipca 1999 r., I PKN 174/99, OSNP 2000/21/786)
• Roszczenie o zapłatę odprawy emerytalnej jest wymagalne od dnia rozwiązania stosunku pracy także wtedy, gdy orzeczenie przyznające emeryturę zostało wydane później. (Wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 1998 r., I PKN 308/97, OSNP 1999/8/257)
• Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego nie jest rozwiązaniem stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę w zakresie uprawnień pracownika do odprawy emerytalnej i nagrody jubileuszowej. (Uchwała Sądu Najwyższego z 3 marca 1989 r., III PZP 7/89, OSNC 1990/6/77)