Świadczenie rozłąkowe dla kierowców?

Rozłąkowe dla kierowców rozwiązaniem problemu Pakietu Mobilności?

Dnia 21 maja 2021 r. wpłynęła Interpelacja nr 24188 do ministra rozwoju, pracy i technologii, ministra infrastruktury w sprawie uregulowania świadczenia rozłąkowego. Została zgłoszona przez następujące osoby: Witold Zembaczyński, Krzysztof Truskolaski, Marek Sowa, Aleksander Miszalski, Konrad Frysztak, Michał Gramatyka, Adam Szłapka.

Interpelacja sprowadza się do dwóch pytań:

1. Czy resort rozważał podjęcie działań legislacyjnych w celu zdefiniowania lub uregulowania tzw. świadczenia rozłąkowego, aby spełniał wymogi Pakietu Mobilności?
2. Czy ministerstwo posiada analizy wskazujące, jak Pakiet Mobilności wpłynie na zatrudnienie w branży transportowej?

Zgłaszający interpelację proponują wprowadzenie świadczenia rozłąkowego dla kierowców jako rozwiązanie na negatywnie wpływające na polskich przewoźników przepisy Pakietu Mobilności. Przepisy te nakazują wypłatę co najmniej minimalnego wynagrodzenia funkcjonującego w państwie, w którym kierowca świadczy pracę. Tymczasem minimalne płace na Zachodzie różnią się znacznie od tej, która obowiązuje w Polsce. Wiąże się to z ogromnym wzrostem kosztów po stronie przewoźników, co pośrednio wpłynie  na zmniejszenie ich konkurencyjności na rynku europejskim.

Zdaniem posłów rozłąkowe, traktowane jak składnik stałego wynagrodzenia za pracę w większości państw UE, może stanowić wyjście z tej trudnej sytuacji. Rozłąkowe jako dodatkowy składnik wynagrodzenia miałoby być wykazywane na liście płac kierowcy, co byłoby korzystne także dla kierowców, np. przy staraniu się o kredyt bankowy. 

Dla lepszego zobrazowania tego rozwiązania posłużono się tabelą, która zawiera zarobki kierowcy pracującego w Niemczech przez 76 godzin i 44 minuty aktualnie, po zmianach w związku z Pakietem Mobilności i przy ewentualnym wprowadzeniu rozłąkowego:

Wysokość rozłąkowego stanowiłaby 95% wysokości aktualnie wypłacanej diety. Wysokość zarobków kierowców nie zmieniłaby się. Tabela pokazuje, że najwyższe koszty dla pracodawców są w przypadku stosowania Pakietu Mobilności - wynika to z tego, iż płaca minimalna w Niemczech jest ponad dwukrotnie wyższa od polskiego minimalnego wynagrodzenia.

Posłowie przypominają, że instytucja rozłąkowego stosowana jest już w polskim prawie, np. w ustawie o pracownikach urzędów państwowych czy Sądzie Najwyższym. Nie traktuje się go jednak jako stałą część wynagrodzenia. To niejako zadośćuczynienie za rozłąkę z rodziną, stąd kwota rozłąkowego nie powinna być opodatkowana ani oskładkowana.

Rozłąkowe - odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury

W odpowiedzi na interpelację Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Rafał Weber przekazuje informację o tym, że ministerstwo nie rozważało przyznania świadczenia rozłąkowego kierowcom objętym przepisami o delegowaniu kierowców w sektorze transportu drogowego (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r.).

Obecny system wynagradzania kierowców - zmiany

Ministerstwie Infrastruktury przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw. Celem tego projektu jest m.in. wdrożenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie K11/15, co doprowadzi do uchylenia przepisu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, który zawiera definicję podróży służbowej kierowcy oraz uchylenia niekonstytucyjnego art. 21a ww. ustawy, który określa należności przysługujące kierowcy w podróży służbowej.

W obecnie obowiązującym systemie wynagradzania kierowców W Polsce aż 75% wynagrodzenia kierowcy to diety i ryczałty. Nie jest to korzystne dla pracownika, ponieważ, jak wiemy, nie wlicza się ich do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skutkuje to w przyszłości niskimi emeryturami, a aktualnie niskimi zasiłkami chorobowymi czy wynagrodzeniem za urlop. Zaproponowane przez Ministerstwo Infrastruktury rozwiązanie ma pozwolić na rozliczenie wynagrodzenia kierowców na zasadach ogólnych.

Dodatek za rozłąkę nie dla kierowców

Natomiast dodatek za rozłąkę nie może być stosowany do kierowców. Jest to dodatkowe, nieoskładkowane świadczenie wypłacanym pracownikom czasowo wykonującym pracę w innym miejscu niż miejsce pracy określone w umowie. Rozłąkowe to rekompensata za czasowe oddelegowanie poza stałe miejsce pracy. Tymczasem dla kierowcy podróż i praca w różnych miejscach nie stanowi wyjątku, a wręcz odwrotnie - jest wpisana w ten zawód. Co więcej, świadczenie rozłąkowe wypłacane zamiast diet i ryczałtów mogłoby być podnoszone za przejaw dyskryminacji przez kierowców, którzy nie posiadają najbliższej rodziny.

Pakiet mobilności - wpływ na zatrudnienie w transporcie

Drugie pytanie dotyczyło wpływu Pakietu Mobilności na zatrudnienie w transporcie. Zdaniem Sekretarza Stanu w chwili obecnej niemożliwe jest pozyskanie w Polsce i w UE danych dotyczących skutków gospodarczych i finansowych przepisów Pakietu Mobilności I. Po pierwsze, przewoźnicy twierdzą, że na obecnym etapie dane te nie są możliwe do określenia. Po drugie, RP zaskarżyła niektóre przepisy do TSUE wskazując na ich niezgodność z prawem UE i dotychczasowymi działaniami wspólnoty - nie wiadomo więc czy przepisy nie zostaną zmienione, a wpływ Pakietu Mobilności I na zatrudnienie w branży transportowej w Polsce będzie można ocenić po ostatecznym ukształtowaniu się przepisów.

"Niemniej jednak, resort infrastruktury zlecił opracowanie dokumentu (analizy) w zakresie wpływu przepisów Pakietu Mobilności I na rynek transportowy Unii Europejskiej (praca autorstwa prof. dr. hab. Konrada Raczkowskiego z dnia 14 września 2020 r.) oraz przygotowanie analizy przepisów Pakietu Mobilności I na wzrost liczby dodatkowych, pustych przejazdów polskich pojazdów, wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe w Unii Europejskiej (analiza prof. dr. hab. Konrada Raczkowskiego, prof. dr. hab. inż. Andrzeja Szaraty, prof. dr. hab. inż. Marcina Ślęzaka, prof. dr. hab. Zdzisława Kordela). Z przygotowanych dokumentów wynika, że udział drogowego transportu towarów w 2016 r. w przychodach transportu ogółem dla poszczególnych krajów UE wahał się od 3,5% (Malta) do 52,2% (Polska), przy czym udział ten dla całej Unii wynosi 22,4%. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej, jak Polska, Bułgaria i Rumunia posiadały w 2016 r. udział przychodów drogowego transportu towarów, w przychodach transportu ogółem powyżej 50% i były beneficjentami rzeczywistymi swobody świadczenia usług przed wprowadzeniem Pakietu Mobilności I. Polska jest największym w UE operatorem przewozów kabotażowych (ok. 40%) i obok Rumunii (8,7%), Hiszpanii (6,2%) oraz Litwy (5,7%) ucierpi ekonomicznie najbardziej na wprowadzeniu Pakietu Mobilności I."

Źródło: Sejm.gov.pl