Jeżeli choroba Państwa pracownika rozpoczęła się w trakcie zatrudnienia, tylko pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie po zakończeniu pracy, powinni Państwo wypłacić odprawę. Jeżeli natomiast choroba rozpoczęła się po rozwiązaniu umowy o pracę, odprawa rentowa nie przysługuje.
UZASADNIENIE
Odprawa rentowa przysługuje pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę. Zasadniczo związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę powinien być znany w dniu zakończenia stosunku pracy, lecz nie zawsze tak się dzieje. W wyjątkowych sytuacjach może wystąpić kilka dni, tygodni, a nawet miesięcy po ustaniu stosunku pracy, np. w przypadku długotrwałej choroby, która rozpoczęła się w trakcie trwania stosunku pracy, ale ujawniła się już po jego formalnym zakończeniu. Nie zawsze więc musi tu być wyraźny związek czasowy.
Związek ustania stosunku pracy i przejścia na rentę może być również przyczynowy lub funkcjonalny. Związek przyczynowy należy rozumieć w ten sposób, że powodem rozwiązania stosunku pracy nie jest zamiar uzyskania świadczeń rentowych. Zaistnieje on jednak z powodu długotrwałej choroby, która rozpoczęła się jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy (uchwała Sądu Najwyższego z 4 czerwca 1991 r., I PZP 17/91, OSN 1992/3/37). Związek funkcjonalny występuje natomiast wtedy, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje przed spełnieniem warunków do renty, ale nabycie prawa do tego świadczenia i przyznanie go po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 8 grudnia 1993 r., I PRN 111/93, OSN 1994/12/243). Oznacza to, że gdyby nie nastąpiło ustanie stosunku pracy, pracownik spełniający warunki uprawniające do renty nie wystąpiłby o jej przyznanie kontynuując zatrudnienie.
WAŻNE!
Kodeks pracy uzależnia prawo do odprawy od ustania stosunku pracy i jego związku z przejściem na rentę.
Jeśli więc między rozwiązaniem stosunku pracy a późniejszym przejściem na rentę nie ma żadnego związku, to w takiej sytuacji pracownikowi nie przysługuje odprawa rentowa.
PRZYKŁAD
Następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia pracownik uległ wypadkowi samochodowemu i przebywał na zwolnieniu lekarskim przez 6 miesięcy, po czym ZUS przyznał mu rentę. W takim przypadku pracownik nie otrzyma odprawy rentowej, ponieważ przejście na rentę nie pozostawało w związku z ustaniem stosunku pracy.
Inaczej kształtuje się sytuacja pracownika, gdy jego choroba rozpoczęła się jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy, a pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie dopiero po ustaniu stosunku pracy. Jeśli taka choroba, która w rzeczywistości rozpoczęła się w trakcie trwania stosunku pracy, trwa nieprzerwanie aż do chwili przyznania renty z tego tytułu, wówczas pracodawca powinien wypłacić odprawę.
PRZYKŁAD
W trakcie okresu wypowiedzenia pracownik gorzej się poczuł. Nie chciał korzystać ze zwolnienia lekarskiego, ponieważ miał do dokończenia rozpoczęte sprawy i uważał, że pogorszenie samopoczucia jest chwilowe. Z dnia na dzień czuł się coraz gorzej i kilka dni po rozwiązaniu umowy o pracę poszedł do lekarza. Lekarz wystawił mu zwolnienie. Po 6 miesiącach zwolnienia pracownik otrzymał rentę z ZUS.
PRZYKŁAD
Pracownik od kilku miesięcy narzekał na dolegliwości związane z nerkami. W trakcie okresu wypowiedzenia, kiedy wykorzystywał urlop wypoczynkowy, jego samopoczucie pogorszyło się i udał się do lekarza, który rozpoczął leczenie. Pracownik nie chciał wówczas zwolnienia lekarskiego, ponieważ korzystał z urlopu wypoczynkowego i nie było mu potrzebne. Kolejna wizyta u lekarza przypadała po kilku dniach od zakończenia okresu wypowiedzenia. Lekarz kontynuował leczenie i wystawił mu zwolnienie. Po 182 dniach choroby ZUS przyznał pracownikowi świadczenie rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy, a po jego zakończeniu rentę.
PRZYKŁAD
Po dwóch tygodniach od ustania stosunku pracy pracownik udał się do lekarza. W trakcie zleconych badań okazało się, że od kilku tygodni choruje na gruźlicę. Lekarz wystawił mu zwolnienie. Po 9 miesiącach choroby ZUS przyznał pracownikowi rentę.
Należy przyjąć, że w opisanych wyżej przykładach odprawa rentowa powinna zostać pracownikowi wypłacona, dlatego że choroba w rzeczywistości rozpoczęła się jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy (o czym pracownik nie wiedział lub wiedział, lecz nie zgłosił się do lekarza) i trwała nieprzerwanie aż do chwili przyznania renty. W uchwale z 6 sierpnia 1998 r. (III ZP 22/98, OSNP 1998/24/713) Sąd Najwyższy podkreślił, że do nabycia prawa do odprawy nie ma znaczenia, że ustanie stosunku pracy oraz przyznanie renty nie zbiegły się w czasie. Istotne jest natomiast, że choroba rozpoczęła się w trakcie trwania stosunku pracy i w sposób nieprzerwany doprowadziła ostatecznie do przyznania pracownikowi renty. Inną kwestią jest udowodnienie spełnienia tych warunków. W opisanych sytuacjach pracodawca może mieć uzasadnione wątpliwości co do ich spełnienia, w szczególności gdy pracownik do końca okresu wypowiedzenia wykonywał pracę.
Opisanego w pytaniu stanu faktycznego nie można jednoznacznie ocenić. Nie ma bowiem informacji dotyczącej choroby pracownika, z powodu której przeszedł na rentę oraz jej ewentualnego związku z ustaniem stosunku pracy. Przerwa między ustaniem stosunku pracy a zwolnieniem lekarskim pracownika nie zawsze pozbawia go prawa do odprawy rentowej. Późniejsze rozpoczęcie korzystania ze zwolnienia lekarskiego nie zawsze jest równoznaczne z powstaniem w tym dniu niezdolności do pracy. W niektórych przypadkach niezdolność do pracy mogła trwać już wcześniej, a więc jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy, zanim stwierdził ją lekarz. Jeśli więc taki związek zaistniał, np. choroba w rzeczywistości rozpoczęła się jeszcze w trakcie trwania umowy o pracę, wówczas muszą Państwo wypłacić pracownikowi odprawę. Jeśli brak tego związku, np. pracownik uległ wypadkowi samochodowemu po ustaniu stosunku pracy, nie muszą Państwo wypłacać odprawy.
W sytuacji sporu między pracownikiem a pracodawcą kwestię istnienia związku ustania stosunku pracy z przejściem na rentę lub jego braku rozstrzygnie sąd pracy.
Podstawa prawna:
- art. 921 § 1 Kodeksu pracy.