Mogą Państwo wypłacać kierowcy ryczałty za pracę w godzinach nadliczbowych oraz za pracę w porze nocnej pod warunkiem, że kontrola czasu pracy takiego pracownika jest utrudniona. Ryczałty powinny być ustalone na podstawie przewidywanej liczby godzin nadliczbowych oraz nocnych.
UZASADNIENIE
W przypadku pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy, w tym również kierowców, ustalenie liczby godzin nadliczbowych, a tym samym wysokości przysługującego za nie wynagrodzenia i dodatku, niejednokrotnie sprawia wiele trudności lub jest wręcz niemożliwe. Dlatego w odniesieniu do takich pracowników dopuszcza się ustalenie ryczałtu za godziny nadliczbowe.
Korzyści
Wprowadzenie ryczałtów zwalnia pracodawcę z obowiązku szczegółowego ustalania liczby przepracowanych przez pracownika nadgodzin i godzin pracy w nocy.
Ryczałt za godziny nadliczbowe nie może być ustalony w dowolnej wysokości. Pracodawca powinien przewidzieć średnią liczbę godzin nadliczbowych, jaką w każdym miesiącu wypracuje kierowca, i obliczyć za nie wysokość wynagrodzenia i odpowiedniego dodatku 50% i/lub 100%. Należy przy tym uwzględnić np. pracę w nadgodzinach w nocy, w niedziele i święta, w dni wolne od pracy itp.
PRZYKŁAD
Pracodawca podjął decyzję o wprowadzeniu dla pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy ryczałtu za pracę w godzinach nadliczbowych. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3000 zł. Średnia liczba przepracowanych w miesiącu godzin nadliczbowych z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy wynosi ok. 12 godzin. Za te nadgodziny pracownik otrzymywał dotychczas ok. 360 zł miesięcznie (wynagrodzenia i dodatku). Pracodawca wypowiedział pracownikowi jego dotychczasowe warunki płacy i wprowadził ryczałt za nadgodziny w wysokości 360 zł miesięcznie. W takim przypadku należy uznać, że wysokość ryczałtu została ustalona prawidłowo, na podstawie przewidywanej średniej liczby godzin pracy w godzinach nadliczbowych.
Należy pamiętać, że przewidywana liczba godzin nadliczbowych służąca do ustalenia ryczałtu nie może przekraczać limitów nadgodzin, tj. w przypadku kierowców 260 godzin rocznie, chyba że pracodawca ustalił inną liczbę (art. 20 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców). Pracodawca może bowiem w przepisach wewnątrzzakładowych lub w umowie o pracę (jeśli nie posiada układu zbiorowego lub regulaminu pracy) ustalić inną liczbę godzin nadliczbowych do przepracowania w roku kalendarzowym.
Zagrożenie
Jeżeli ustalona wysokość ryczałtu za nadgodziny będzie niższa niż liczba rzeczywiście przepracowanych nadgodzin, pracownik ma prawo domagać się od pracodawcy wynagrodzenia i dodatku za nadgodziny ponad określony ryczałt.
Stosowanie ryczałtu za godziny nadliczbowe jest niedopuszczalne, jeśli mimo wykonywania pracy poza stałym miejscem pracy kierowca ma obowiązek stawienia się w zakładzie pracy przed rozpoczęciem i po zakończeniu pracy. W takim przypadku nie ma bowiem trudności w rzetelnym ustaleniu liczby nadgodzin przepracowanych w danym miesiącu.
WAŻNE!
Nie można wypłacać ryczałtu za pracę w godzinach nadliczbowych, gdy nie ma trudności w ustaleniu liczby godzin tej pracy.
Przy obliczaniu ryczałtu za nadgodziny należy stosować zasady dotyczące obliczania wynagrodzenia i dodatku za pracę w tych godzinach. Oznacza to, że przy obliczaniu normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe należy przyjąć stałe składniki wynagrodzenia, tj. wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania pracownika oraz inne składniki o stałym charakterze, które pracownik otrzymuje regularnie z każdą wypłatą wynagrodzenia. Natomiast do podstawy obliczenia dodatku za pracę w nadgodzinach należy przyjąć tylko wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania określone stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.
Na podobnych zasadach dopuszczalne jest ustalenie stawki ryczałtowej za pracę w porze nocnej. Wysokość ryczałtu za pracę w nocy, tak jak w przypadku ryczałtu za nadgodziny, powinna być ustalona z uwzględnieniem przewidywanej liczby godzin pracy w porze nocnej w danym miesiącu.
Za każdą godzinę pracy przypadającej w nocy przysługuje kierowcy dodatek w wysokości 20% godzinowej stawki wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2010 r. – 1317 zł). Nie ma przy tym znaczenia, czy praca wykonywana w porze nocnej jest pracą planowaną czy stanowi pracę nadliczbową. Jednak czas pracy kierowcy w porze nocnej nie może przekroczyć 10 godzin w danej dobie.
PRZYKŁAD
Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy pracują w dwuzmianowej organizacji czasu pracy. Każdy z nich co miesiąc wypracowuje około 60 godzin w porze nocnej. W związku z tym pracodawca postanowił wprowadzić dla nich ryczałt za pracę w nocy w wysokości 90 zł (tyle wynosi przeciętna miesięczna kwota dodatku z tytułu pracy w porze nocnej).
WAŻNE!
Brak obowiązku szczegółowego ewidencjonowania godzin nadliczbowych i w porze nocnej nie zwalnia pracodawcy z konieczności prowadzenia ewidencji czasu pracy dla stanowiska objętego ryczałtem.
Podstawa prawna:
- art. 131 § 1, art. 149 § 2, art. 1511, art. 1518 Kodeksu pracy,
- art. 20 ust. 3-4, art. 21 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. Nr 92, poz. 879 ze zm.).
Orzecznictwo uzupełniające:
- Nieprawidłowe jest stosowanie ryczałtu wobec kierowcy, w stosunku do którego jest wymagana codzienna obecność w zakładzie pracy przy rozpoczynaniu i kończeniu pracy. (Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 19 maja 2004 r., I PK 630/03, OSNP 2005/3/37).