Niejednokrotnie zleceniodawca zwraca zleceniobiorcy koszty dojazdu i noclegu w związku z wykonywanym zleceniem. Jeżeli odpowiednie zapisy są zawarte w umowie zlecenia, wówczas świadczenia te podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na takich samych zasadach, jakie obowiązują pracowników, czyli do wysokości przewidzianej w przepisach określających zwrot należności z tytułu podróży służbowych.
Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia mogą ponosić koszty związane z realizacją umowy zlecenia, w tym wyjazdów do innej miejscowości lub innego kraju. Przy czym należy pamiętać, że w przypadku zleceniobiorców nie jest to podróż służbowa w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.
Na podstawie art. 3531 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) strony zawierające umowę cywilnoprawną mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Stosownie do treści art. 742 k.c. dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki związane z należytym wykonaniem zlecenia. Z reguły zasady określające zwrot kosztów dla zleceniobiorcy są określone w umowie zlecenia. W związku tym, na zasadzie swobody umów, strony mogą uzgodnić, że zleceniobiorca oprócz wynagrodzenia otrzyma również zwrot wydatków poniesionych na wykonanie umowy.
Polecamy produkt: Podróże służbowe – praktyczne rozliczenia (PDF)
Podstawa wymiaru składek zleceniobiorcy
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców (art. 18 ust. 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej) stanowi przychód w rozumieniu przepisów podatkowych osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonanie:
● kwotowo albo
● w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo
● prowizyjnie.
Natomiast do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
Przy czym należy pamiętać, że pewne rodzaje przychodów zostały wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (rozporządzenie składkowe). Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 15 tego rozporządzenia z podstawy wymiaru składek wyłączono diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.
Powyższe przepisy stosuje się także przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia:
● osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub
● umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
jeżeli stosowne postanowienia zawartych z nimi umów lub przepisy odrębne przewidują zwrot należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej (§ 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego).
Należności z tytułu podróży służbowej podlegające oskładkowaniu
Zasady przyznawania należności z tytułu podróży zarówno krajowych, jak i zagranicznych reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowych. Warunki wypłaty należności z tytułu podróży służbowej pracownikom spoza sektora budżetowego określa pracodawca w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania, a w przypadku ich braku w umowie o pracę. Diety i inne należności za czas podróży służbowej są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do wysokości określonej w powyższym rozporządzeniu. Omawiane przepisy należy stosować także do zleceniobiorców. Jeżeli jednak kwoty wypłacanych należności z tytułu podróży służbowej zarówno pracownikom, jak i zleceniobiorcom będą wyższe, to różnica ponad limit podlega oskładkowaniu.
Zwrot należności z tytułu wyjazdów służbowych związanych z realizacją umowy zlecenia będzie wyłączony z podstawy wymiaru składek, ale tylko do wysokości określonej w stosownych przepisach.
Takie stanowisko potwierdza także ZUS. W interpretacji z 17 lipca 2014 r. (DI/200000/43/780/2014) ZUS wyjaśnia, że w sytuacji gdy zleceniobiorca wykonuje umowę zlecenia poza granicami kraju w ramach delegacji, to składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne należy opłacić tylko od kwoty uzyskanego z umowy zlecenia wynagrodzenia. Wypłaconych zleceniobiorcy z tego tytułu świadczeń nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru składek, ale tylko do wysokości kwot określonych w rozporządzeniu MPiPS w sprawie należności z tytułu podróży służbowych. Jeżeli natomiast należności te będą wyższe od kwot przewidzianych w ww. rozporządzeniu, nadwyżka wraz z wynagrodzeniem z umowy zlecenia będzie oskładkowana. Przykładowo, gdy zleceniobiorcy zostanie wypłacona dzienna dieta w wysokości 45 zł (gdy maksymalna dieta wynosi 30 zł), wówczas od kwoty 15 zł należy odprowadzić składki.
Także w interpretacji z 14 kwietnia 2015 r. (DI/200000/43/335/2015) ZUS stwierdził, że w przypadku zleceniobiorców odbywających krajowe lub zagraniczne podróże służbowe diety i inne należności będą wyłączone z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia składkowego tylko wówczas, gdy zwrot tych należności jest przewidziany w umowie zlecenia, jeśli nie przewyższą kwot określonych w rozporządzeniu MPiPS z 29 stycznia 2013 r.
Spółka z o.o. oprócz pracowników zatrudnia kilku zleceniobiorców przy pracach budowlanych. Zgodnie z umową zlecenia, zleceniobiorcy przysługuje zwrot należności (dojazd, nocleg itd.), jeśli wykonuje zlecenie poza siedzibą zleceniodawcy w kraju lub za granicą. W tej sytuacji składki ZUS będą potrącone tylko z wypłaconego zleceniobiorcom wynagrodzenia. Natomiast kwota dokonanego zleceniobiorcy zwrotu kosztów z tytułu krajowej lub zagranicznej podróży służbowej nie będzie podlegała oskładkowaniu, ale tylko do wysokości określonej w rozporządzeniu MPiPS.
Spółka partnerska z Poznania zawarła umowy zlecenia w zakresie wykonywania tłumaczeń z języka niemieckiego. Zleceniobiorcy często wyjeżdżają zarówno do Niemiec, jak i do innych miejscowości w kraju w celu prowadzenia rozmów z zagranicznymi kontrahentami. Z treści zlecenia wynika, że zleceniobiorcy przysługuje zwrot poniesionych kosztów (przejazdu, noclegu) w pełnej wysokości. Jeśli wypłacane z tego tytułu kwoty będą wyższe od maksymalnych stawek, to różnica ponad limit stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP i FGŚP.
Podstawa prawna:
● art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 121; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 615),
● art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 581; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 652),
● § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 2236),
● art. 3531, art. 742 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 380; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz.585).
Autor: Małgorzata Kozłowska - autorka licznych publikacji z zakresu składkowego, od 10 lat zajmuje się prawem ubezpieczeń społecznych, radca prawny, były wieloletni pracownik ZUS
Dołącz do nas na Facebooku!