Kwestie dotyczące odsetek regulują przepisy Kodeksu cywilnego, do których odsyła art. 300 k.p. W przypadku nieterminowej wypłaty wynagrodzenia pracownik może wystąpić do pracodawcy z roszczeniem o wypłatę odsetek ustawowych. Strony stosunku pracy mogą też w umowie o pracę określić wysokość odsetek na poziomie wyższym niż odsetki ustawowe.
Wysokość odsetek
Pracodawca jest zobowiązany terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie (art. 94 pkt 5 k.p.). Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie (art. 85 § 1 k.p.). Pracodawca jest zobowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Dotyczy to również wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. W razie niewykonania przez pracodawcę obowiązku wypłaty wynagrodzenia w terminie po stronie pracodawcy powstaje opóźnienie w spełnieniu świadczenia. W takiej sytuacji pracownik może żądać wypłaty odsetek.
Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359 § 1 k.c.). Ich wysokość nie została określona w Kodeksie cywilnym. Obecnie w tej kwestii obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów z 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych. Wysokość odsetek ustalono na poziomie 13% w stosunku rocznym. Odsetki ustawowe są obliczane w stosunku rocznym, co oznacza, że jeżeli w trakcie roku zmianie ulegnie ich wysokość, to powinny być obliczane proporcjonalnie do okresu przed zwiększeniem wysokości odsetek i po ich zwiększeniu.
Odsetki (ustawowe lub wyższe, jeśli taki zapis znalazł się w umowie) nalicza się od dnia uchybienia przez pracodawcę terminowi płatności. Podstawą obliczania odsetek jest wynagrodzenie brutto.
WAŻNE!
Nawet wtedy gdy nieterminowe wypłaty wynagrodzenia przez pracodawcę następują nie z jego winy, to i tak jest on zobowiązany do wypłaty odsetek, jeśli pracownik wystąpi z takim roszczeniem. Należy również pamiętać, że pracownik, domagając się wypłaty odsetek, nie musi wykazywać, iż poniósł jakąkolwiek szkodę z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzenia.
Przykłady
W zakładzie pracy X wynagrodzenie jest wypłacane do 28. dnia każdego miesiąca. Jeden z zatrudnionych w nim pracowników w styczniu wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych w nocy, za którą przysługuje oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia. Pracownik wprawdzie otrzymał to wynagrodzenie wraz z dodatkiem w wysokości 456 zł, ale dopiero 27 kwietnia 2012 r., łącznie z wypłatą wynagrodzenia zasadniczego. Pracodawca tłumaczył fakt opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe problemami finansowymi. Mimo to pracownik zażądał wypłaty odsetek ustawowych i pracodawca jest zobowiązany do ich zapłaty. Pracodawca wypłacił odsetki 30 kwietnia, co oznacza, że powinien je naliczyć od 29 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, czyli do 30 kwietnia 2012 r.
Obliczeń dokonujemy w następujący sposób:
od 29 stycznia 2012 r. do 30 kwietnia 2012 r. – 93 dni.
Pracodawca powinien naliczyć odsetki ustawowe za 93 dni opóźnienia w wysokości 13% w stosunku rocznym:
● (456 zł x 13%) = 59,28 zł,
● 59,28 zł : 365 dni w roku = 0,16 zł za 1 dzień,
● 0,16 zł x 93 dni = 14,88 zł.
Pracownik oprócz wynagrodzenia za godziny nadliczbowe (456 zł) powinien otrzymać odsetki w wysokości 14,88 zł.
***
W firmie Z wynagrodzenie jest wypłacane do 10. dnia każdego miesiąca. Pracownik w lutym 2012 r. wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych i z tego tytułu powinien otrzymać do 10 marca wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 847 zł. Pracodawca nie wypłacił mu w tym terminie wskazanej kwoty i poinformował pracownika, że ze względu na problemy finansowe, jakie przeżywa firma, pracownik otrzyma zaległe wynagrodzenie razem z wynagrodzeniem wypłacanym 10 kwietnia. Pracownik złożył pismo, w którym domagał się wypłaty odsetek. W umowie o pracę strony ustaliły odsetki w wysokości 16,5% w stosunku rocznym.
Dlatego pracodawca 10 kwietnia, wypłacając wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, powinien wypłacić również odsetki, naliczając je od 11 marca 2012 r. do dnia zapłaty, czyli do 10 kwietnia 2012 r.
Obliczeń dokonujemy w następujący sposób:
od 11 marca do 10 kwietnia 2012 r. – 31 dni.
Pracodawca powinien naliczyć odsetki umowne za 31 dni opóźnienia w wysokości 16,5% w stosunku rocznym:
● 847 zł x 16,5% = 139,75 zł,
● 139,75 zł : 365 dni w roku = 0,38 zł za 1 dzień,
● 0,38 zł x 31 dni = 11,78 zł.
Pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wraz z odsetkami umownymi w łącznej wysokości 858,78 zł (847 zł + 11,78 zł).
***
W jednej z firm pracodawca z powodów finansowych przez 2 lata nie wypłacał wynagrodzenia za godziny nadliczbowe w wysokości 580 zł. Pracę w godzinach nadliczbowych pracownik wykonywał w marcu 2010 r., a wynagrodzenie to pracodawca wypłacił w maju 2012 r. Pracownik zażądał wypłaty odsetek. Pracodawca wypłaca wynagrodzenie do 10. dnia każdego miesiąca, dlatego powinien naliczyć odsetki od 11 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty, czyli do 10 maja 2012 r.
Obliczeń dokonujemy w następujący sposób:
od 11 kwietnia 2010 r. do 10 maja 2012 r. – 761 dni.
● (580 zł x 13%) = 75,40 zł,
● 75,40 zł : 365 dni w roku = 0,21 zł za 1 dzień,
● 0,21 zł x 761 dni = 159,81 zł.
Kwota odsetek ustawowych, jakie pracodawca powinien wypłacić pracownikowi, wynosi 159,81 zł.
WAŻNE!
Pracownik może żądać od pracodawcy również odsetek od zaległych odsetek. Możliwe jest to dopiero od chwili wytoczenia powództwa o odsetki, chyba że po powstaniu zaległości strony stosunku pracy zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.
Podstawa prawna:
- art. 359 § 1, art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego,
- art. 85 § 1, art. 94 pkt 5 Kodeksu pracy,
- § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (DzU nr 220, poz. 1434).