W firmie działa zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Prawem do świadczeń objęci są emeryci i renciści - byli pracownicy. Jak prawidłowo określić liczbę tych osób do celów związanych z zfśs? - pyta Czytelnik z Radomia.
Rada
Pracodawca powinien ustalić liczbę byłych pracowników - emerytów i rencistów, nad którymi sprawuje opiekę, na podstawie posiadanej dokumentacji. Nieprawidłowe jest przyjęcie do tych wyliczeń niczym niepotwierdzonych statystyk czy domniemanej liczby takich osób.
Uzasadnienie
Pracodawca, w razie kontroli, powinien móc udowodnić, na jakiej podstawie ustalił liczbę byłych pracowników - emerytów i rencistów do celów związanych z zakładowym funduszem świadczeń socjalnych. Muszą to być faktyczne dane. W przypadku braku możliwości ustalenia liczby emerytów i rencistów - byłych pracowników, pracodawca powinien odstąpić od dokonywania zwiększenia zfśs na te osoby.
Zwiększenie środków socjalnych
Pracodawcy sprawujący opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także ze zlikwidowanych zakładów pracy, mogą zwiększyć zfśs o 6,25% podstawy wymiaru odpisu. Jest to dobrowolne zwiększenie środków socjalnych. Nie ma przy tym znaczenia, czy emeryt (rencista) rzeczywiście skorzysta u takiego pracodawcy ze świadczeń pochodzących z zfśs.
Istotne jest wyłącznie prawo tych osób do świadczeń. Emeryci i renciści mogą korzystać ze świadczeń z zfśs u ostatniego pracodawcy uznawanego za sprawującego opiekę. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale z 15 listopada 1991 r. (I PZP 56/91, OSNC 1992/4/63). W jej uzasadnieniu wskazał, że: (…) kryteria kwalifikacji do kategorii osób uprawnionych do korzystania z funduszu nie wiążą się bezpośrednio i wprost z faktem przejścia na emeryturę, a jedynie z takimi okolicznościami (warunkami), jak bycie emerytem i bycie pracownikiem zakładu. Jeżeli więc dana osoba była zatrudniona w określonym zakładzie i po zaprzestaniu pracy ma status emeryta, to należałoby ocenić, iż należy do kręgu osób uprawnionych u pracodawcy. Zwrot "emeryt - były pracownik zakładu" należy łączyć tylko z tym zakładem pracy, z którym stosunek pracy ustał bezpośrednio przed powstaniem stanu kwalifikowanego jako posiadanie lub powrót przez daną osobę do statusu emeryta. Zdaniem Sądu Najwyższego, zakładem pracy sprawującym opiekę socjalną nad emerytem jest zawsze ten zakład, w którym emeryt był ostatni raz zatrudniony, i to niezależnie od tego, czy przeszedł on z niego na emeryturę czy też było to przejście "ponowne". Zgodnie z przepisami prawa ubezpieczeń społecznych emerytem jest osoba pobierająca świadczenie emerytalne.
Regulamin zfśs
Zasady ustalania osób, na które będzie możliwe dokonanie zwiększenia, powinien określać regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
W regulaminie należy zobowiązać tę grupę byłych pracowników do poinformowania o nabyciu prawa do świadczeń socjalnych u innego pracodawcy (w takim przypadku to uprawnienie wygasa u poprzedniego pracodawcy). Jeżeli emeryt (rencista) nie przekaże takiego powiadomienia (dla celów dowodowych najlepiej, aby miało formę inną niż ustna, np. zostało złożone na piśmie albo w e-mailu), należy przyjąć, że dany pracodawca jest ostatni i nadal sprawuje opiekę nad tymi osobami, zatem może dokonać zwiększenia funduszu i udzielać im wsparcia.
art. 2 pkt 5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 998; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1586).
Alicja Kozłowska
specjalista z zakresu kadr i płac