Pracownica naszego zakładu wychowuje 2,5-letniego syna. W związku z brakiem miejsc w żłobku zatrudniła nianię na podstawie umowy uaktywniającej. Osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem jest chora i przedłożyła zwolnienie lekarskie. Czy w związku z chorobą niani pracownicy przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego nad synem?
Pracownica nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego nad zdrowym 2,5-letnim synem, gdyż opiekunka zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej nie jest stałym opiekunem dziecka, którego choroba uprawniałaby do zasiłku opiekuńczego.
Rodzice mogą zatrudniać do opieki nad dziećmi nianię na podstawie tzw. umowy uaktywniającej, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego mają zastosowanie przepisy dotyczące zlecenia. Umowa uaktywniająca jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko. Stroną umowy jako niania nie może być jeden z rodziców. Nie istnieją jednak żadne ograniczenia dotyczące pokrewieństwa między nianią a rodzicami dzieci. W związku z tym nie ma przeszkód, aby umowa uaktywniająca została zawarta np. z babką czy pełnoletnim rodzeństwem dziecka. Niania sprawuje opiekę nad dzieckiem w czasie, kiedy rodzice dziecka pracują.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje m.in. na chore dzieci do 14 lat, zdrowe dzieci do lat 8 lub innych członków rodziny.
Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko do 8 lat przysługuje w razie zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki z powodu:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko (gdy ubezpieczony został o tym zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia),
- decyzji właściwego inspektora sanitarnego zarządzającego izolację dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej,
- porodu, choroby lub pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej (również rodzicom niebędącym w formalnym związku małżeńskim, lecz pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym).
Zatem, stałym opiekunem dziecka są jego rodzice, przy czym nie jest istotne, czy pozostają w formalnym związku małżeńskim czy nie. Ważne jest, aby rodzice dziecka prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, ale zasiłek wypłaca się tylko jednemu z rodziców – temu, który występuje z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Za dzieci, na które przysługuje zasiek opiekuńczy, uważa się dzieci własne, ubezpieczonego lub jego małżonka, dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Zasiłek ten przysługuje pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę.
Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem do 8 lat przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, jednak nie dłużej niż przez 60 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej).
Mimo choroby niani dziecka (niezależnie od tego, czy jest osobą z rodziny czy osobą obcą) Państwa pracownicy nie przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego nad zdrowym synem, gdyż niania nie jest stałym opiekunem dziecka. Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje bowiem ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do 8 lat w przypadku porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego (rodzica niepozostającego w formalnym związku małżeńskim) stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki. To samo dotyczy pobytu małżonka ubezpieczonego stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Za osobę stale opiekującą się dzieckiem uważa się małżonka – rodzica dziecka niezatrudnionego lub przebywającego na urlopie wychowawczym, a także rodziców dziecka zatrudnionych na różnych zmianach. W gronie tych osób nie została uwzględniona niania. Zatem, w przypadku gdy opiekę nad dzieckiem sprawuje osoba świadcząca pracę na podstawie umowy uaktywniającej i podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, która stanie się niezdolna do pracy z powodu choroby, rodzicowi dziecka nie przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego.
Należy przypomnieć, że umowa uaktywniająca może być zawarta w celu opieki nad dziećmi w wieku od ukończenia 20. tygodnia życia do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia, lub w przypadku, gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym do 4. roku życia.
Podstawa prawna:
- art. 32 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.),
- art. 50–53 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. nr 45, poz. 235).
- § 23 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2012 r., poz. 444).