Umowa o dzieło
Umowa o dzieło jako umowa cywilnoprawna podlega systematyce Kodeksu cywilnego. Jej istotę reguluje artykuł 627, który określa, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dzieło musi być określone w umowie - wykonawca musi wiedzieć, jakiego dzieła oczekuje od niego zamawiający.
Istotnym aspektem umowy o dzieło jest wymóg osiągnięcia z góry ustalonego efektu, uzyskania konkretnego rezultatu. Odróżnia to umowę o dzieło od umowy o pracę czy umowy zlecenia, w których odpowiednio pracownik i zleceniobiorca mają obowiązek zachowania należytej staranności, ale nie są rozliczani z efektów swoich działań.
Częstą praktyką na rynku pracy jest zatrudnianie pracowników na umowę o dzieło w miejsce umowy o pracę. Zazwyczaj celem takiego postępowania jest unikanie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i łatwość rozwiązania umowy.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapisz się na nasz newsletter
Umowa o dzieło nie jest objęta ubezpieczeniem społecznym
Osoba, która wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym, nie trzeba od niej odprowadzać składek emerytalnych, rentowych, wypadkowych i chorobowych. Samoistna umowa o dzieło nie jest bowiem tytułem do ubezpieczeń.
Umowa o dzieło z pracodawcą
Zobacz też: Pracownik - kogo obejmuje ten tytuł i jakim ubezpieczeniom taka osoba podlega?
Inaczej kształtuje się stan prawny w warunkach, gdy umowa o dzieło zawierana jest między pracodawcą a pracownikiem, lub gdy pracownik zawiera umowę z innym podmiotem, ale wykonuje dzieło na rzecz pracodawcy. Gdy między stronami umowy o dzieło istnieje już stosunek pracy, wówczas ta umowa traktowana jest jak umowa o pracę i w związku z tym podlega składkom na ubezpieczenie społeczne. Obowiązkowo należy opłacać składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe zarówno z umowy o pracę, jak i umowy o dzieło. Oba tytułu do składek są obligatoryjne.
PRZYKŁAD
Pracownik zawarł umowę o dzieło, na okres od 1 do 30 kwietnia 2009 r., z własnym pracodawcą. Osoba ta pozostaje w stosunku pracy od 1 stycznia 2009 r.
Zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i z tytułu umowy o dzieło wymieniona osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Pracodawca, jako płatnik składek, zobowiązany był zgłosić ją od 1 stycznia 2009 r. do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, wypadkowego i chorobowego z tytułu zawartej umowy o pracę. Nie powinien natomiast zgłaszać tej osoby do ubezpieczeń z tytułu umowy o dzieło. Powinien jedynie dodać przychód uzyskany z umowy o dzieło do przychodu z umowy o pracę i otrzymaną sumę wykazać w imiennym raporcie miesięcznym, składanym za kwiecień 2009 r. Raport należało oznaczyć kodem tytułu ubezpieczeń właściwym dla pracownika (01 XX XX).
Osoba, która zawarła z własnym pracodawcą umowę o dzieło jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, jest objęta składkami ze stosunku pracy i stosunku cywilnoprawnego. Natomiast obowiązek ubezpieczenia z tytułu działalności gospodarczej zależy od wysokości podstawy wymiaru składki opłacanych z obu umów. Jeżeli podstawa jest niższa niż wynagrodzenie minimalne za pracę, to składki z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej także są obowiązkowe. Gdy zaś łączna podstawa składki odprowadza z tytułów umowy o pracę i umowy zlecenia jest równa lub wyższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę, to ubezpieczenie emerytalne i rentowe z działalności gospodarczej jest dobrowolne.
W sytuacji, gdy pracownikiem podejmującym dodatkową umowę o dzieło z własnym pracodawcą jest emeryt lub rencista, składki na ubezpieczenia także są obowiązkowe. Pomimo, że osoba taka nabyła już uprawnienie do emerytury lub renty, jest zobligowana do odprowadzania składek zarówno z umowy o prace, jak i z umowy o dzieło.
PRZYKŁAD
W okresie od 1 kwietnia do 31 sierpnia 2009 r. emeryt wykonuje umowę o dzieło, zawartą z własnym pracodawcą.
Z tytułu wykonywania tej umowy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Obowiązkowe dla tej osoby są również ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę.
Jeżeli zaś pracodawca zawiera umowę o dzieło z pracownikiem, który przebywa na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym, to w drodze wyjątku nie podlegają oni ubezpieczeniom z tytułu umowy o dzieło. Przebywanie na urlopie powoduje fikcję prawną, że osoby takie tracą status ,,własnego pracownika’’ dla pracodawcy i dzięki temu nie są objęci składkami na ubezpieczenie społeczne z tytułu umowy o dzieło.
PRZYKŁAD
Osoba przebywa na urlopie wychowawczym i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Od 15 maja do 30 września 2009 r., z pracodawcą, który udzielił jej urlopu wychowawczego, zawarła umowę o dzieło. W okresie wykonywania umowy o dzieło osoba ta w dalszym ciągu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu urlopu wychowawczego. Z tytułu umowy o dzieło natomiast nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a tym samym nie powinny być z tego tytułu opłacane żadne składki.