Osoba wezwana przez ZUS do osobistego stawiennictwa w sprawach świadczeń z ubezpieczeń społecznych i innych wypłacanych świadczeń może ubiegać się o zwrot kosztów przejazdu – z miejsca zamieszkania do miejsca wskazanego w wezwaniu oraz za podróż powrotną. Przy czym ZUS zwraca poniesione koszty dopiero po przedstawieniu odpowiednich dokumentów, tj. wniosku, biletów albo innych rachunków za przejazd. Zainteresowani zwrotem kosztów przejazdu mogą zdecydować, czy chcą odebrać całą kwotę w gotówce, otrzymać ją przekazem pocztowym pod wskazany adres, czy też prosić o przelanie pieniędzy na rachunek bankowy.
Warunki zwrotu kosztów osoby wezwanej
Warunkiem zwrotu kosztów przejazdu osobie wezwanej, po jej przybyciu w wyznaczonym terminie do miejsca wskazanego w wezwaniu, jest złożenie pisemnego wniosku. Wniosek powinien zawierać oświadczenie o posiadaniu albo nieposiadaniu uprawnień do ulgowych przejazdów publicznym transportem zbiorowym.
ZUS zwraca koszty przejazdu osoby wezwanej do kwot równych:
- cenie biletu za przejazd kolejowy wykonywany przez uprawnionego przewoźnika w drugiej klasie pociągu osobowego (uwzględniającej posiadane uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, bez względu na tytuł tych uprawnień),
- cenie biletu za przejazd w autobusowej komunikacji zwykłej przewoźnika wykonującego regularne przewozy osób (uwzględniającej posiadane uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, bez względu na tytuł tych uprawnień – jeżeli brak jest połączenia kolejowego albo gdy przejazd autobusem nie jest droższy),
- cenie biletu za przejazd publicznymi środkami komunikacji miejskiej (uwzględniającej posiadane uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, bez względu na tytuł tych uprawnień).
Z kolei, gdy między miejscem zamieszkania osoby wezwanej a miejscem wskazanym w wezwaniu nie ma osobowej komunikacji kolejowej lub autobusowej komunikacji zwykłej, wysokość zwrotu kosztów przejazdu ustala się w kwocie odpowiadającej cenie biletu najtańszego dostępnego środka komunikacji publicznego transportu zbiorowego.
Nieprzedstawienie biletów lub rachunków nie pozbawia zainteresowanej osoby prawa do uzyskania zwrotu kosztów przejazdu. W takim przypadku zwrot kosztów przejazdu w obie strony następuje według taryf przewozowych dla najtańszego środka transportu na danej trasie.
Przykład
Pani Janina K. jest od 3 miesięcy na zwolnieniu lekarskim. Niedawno otrzymała wezwanie do stawienia się na komisji lekarskiej w ZUS, która ma sprawdzić, czy faktycznie jest chora. Aby dojechać do siedziby ZUS, musi skorzystać z prywatnego przewoźnika. Niestety bilety u tego przewoźnika są drogie, a sytuacja finansowa Janiny K. nie jest najlepsza. Pani Janina K. może liczyć na zwrot kosztów przejazdu do ZUS (tj. z miejsca zamieszkania do miejsca wskazanego w wezwaniu oraz za podróż powrotną). Po przybyciu do miejsca wskazanego w wezwaniu Pani Janina K. powinna złożyć pisemny wniosek oraz dołączyć bilety za przejazd do tej instytucji.
Przejazd uzgodnionym środkiem transportu
Wzywająca jednostka organizacyjna ZUS może w wyjątkowych okolicznościach, na wniosek osoby wezwanej, wyrazić zgodę na zwrot kosztów za przejazd uzgodnionym środkiem transportu (np. samochodem osobowym). Wówczas zwracane koszty nie mogą przekraczać kwot określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Zgoda powinna być uzyskana przed wyjazdem osoby wezwanej.
Koszty są ustalane w tym przypadku jako iloczyn przejechanych kilometrów i stawki za jeden kilometr przebiegu samochodu osobowego (ustalonej w zależności od pojemności skokowej silnika pojazdu).
Stawka za 1 km przebiegu pojazdu nie może być wyższa niż:
- dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika do 900 cm3 – 0,5214 zł,
- dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 – 0,8358 zł.
Warunki zwrotu kosztów osoby towarzyszącej
Jeżeli stan zdrowia osoby wezwanej wymaga opieki innej osoby, wzywająca jednostka organizacyjna ZUS, na wniosek osoby wezwanej, może wyrazić zgodę na zwrot osobie wezwanej kosztów przejazdu osoby towarzyszącej. Ważne jest, aby zgoda była uzyskana przed wyjazdem osoby wezwanej do miejsca wskazanego w wezwaniu.
Warunkiem zwrotu kosztów przejazdu osobie towarzyszącej, po jej przybyciu do ZUS, jest złożenie przez nią pisemnego wniosku, zawierającego oświadczenie o posiadaniu albo nieposiadaniu uprawnień do ulgowych przejazdów publicznym transportem zbiorowym. Zwrot kosztów przejazdu następuje na podstawie przedstawionych biletów lub rachunków. W sytuacji nieprzedstawienia biletów lub rachunków zwrot kosztów przejazdu osoby towarzyszącej w obie strony następuje według taryf przewozowych dla najtańszego środka transportu na danej trasie.
ZUS zwraca osobie towarzyszącej koszty przejazdu do kwot równych cenie biletu za przejazd tak samo jak osobie wezwanej. Jeśli między miejscem zamieszkania osoby wezwanej a miejscem wskazanym w wezwaniu nie ma osobowej komunikacji kolejowej lub autobusowej komunikacji zwykłej, wysokość zwrotu kosztów przejazdu osoby towarzyszącej ustala się w kwocie odpowiadającej cenie biletu najtańszego dostępnego środka komunikacji publicznego transportu zbiorowego.
Koszty przejazdu jednostka organizacyjna ZUS zwraca w formie gotówkowej, bezpośrednio po przedstawieniu przez osobę towarzyszącą dokumentów (tj. wniosku, biletów lub rachunków), lub na wskazany przez tę osobę rachunek bankowy. Jeżeli osoba nie posiada takich rachunków – przekazem pocztowym – w terminie do 14 dni od dnia przedstawienia tych dokumentów.
Przykład
Pan Antoni O. otrzymał wezwanie do osobistego stawiennictwa w ZUS, w mieście oddalonym o 50 km od miejscowości, w której mieszka. Pan Antoni O. jest osobą starszą i chciałby, żeby z nim pojechała żona. Dowiedział się, że nie tylko osoba wezwana przez ZUS do osobistego stawiennictwa może ubiegać się o zwrot kosztów takiego przejazdu. Na zwrot kosztów może też liczyć osoba towarzysząca. W tym celu potrzebna jest jednak zgoda ZUS, którą należy uzyskać przed wyjazdem osoby wezwanej. Bez uzyskanej zgody osoba towarzysząca nie otrzyma zwrotu kosztów przejazdu do ZUS.
Podstawa prawna:
- rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 31 grudnia 2004 r. w sprawie zwrotu kosztów przejazdu osób wezwanych do osobistego stawiennictwa przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2005 r. nr 6, poz. 47 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (DzU nr 27, poz. 271 ze zm.).