Przepisy ordynacji podatkowej, kodeksu cywilnego oraz ustaw ubezpieczeniowych określają zasady odpowiedzialności za długi w ZUS. Kto odpowiada w 2025 r.?
- Dłużników w ZUS jest wielu. Lepiej sprawdź czy Twój małżonek czy były współmałżonek nie jest jednym z nich!
- Odpowiedzialność za zobowiązania wobec ZUS byłego małżonka
- Orzeczenie rozwodu lub separacja nie powodują, co do zasady, ustania odpowiedzialności jednego z małżonków za zaległości składkowe drugiego z nich
- Nie tylko ordynacja podatkowa ale i przepisy Kodeksu Cywilnego potwierdzają odpowiedzialność solidarną dłużników
- Jakie należności wobec ZUS można rozłożyć na raty?
- Kto może ubiegać się o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty w ZUS?
Dłużników w ZUS jest wielu. Lepiej sprawdź czy Twój małżonek czy były współmałżonek nie jest jednym z nich!
W 2022 r. niechlubny rekord długów wobec ZUS wynosił aż 1 mln zł. Z kolei jak podaje ZUS blisko 820 mln zł wyniosła na koniec lipca 2023 r. maksymalna kwota zadłużenia aktywnego płatnika. Paradoksalnie minimalna kwota zadłużenia płatnika aktywnego wyniosła 1 grosz. Z aktualnych danych wynika, że przeciętne zadłużenie aktywnych płatników wzrosło o 18,5 proc. w porównaniu do ubiegłego roku, osiągając poziom 31,4 tys. zł. Rekordowe zadłużenia są sporym obciążeniem dla systemu, a ZUS wciąż nie ma instrumentów do ściągania należności i zapobieganiu temu zjawisku. Dzieje się tak, dlatego że jeżeli płatnicy w ZUS nie regulują składek terminowo to na ich koncie powstają zaległości, wprawdzie powstają też odsetki, ale dług wciąż istnieje. Narasta, narasta aż powstają bajońskie kwoty. Warto już teraz sprawdzić jak wygląda kwestia należności wobec ZUS naszego małżonka czy byłego małżonka, który prowadzi działalność gospodarczą, spółkę, zatrudnia pracowników. Nikt z nas nie chce przecież otrzymać któregoś dnia decyzji z ZUS o konieczności spłaty setek tysięcy zaległych należności w ZUS i stracić przy tym całego swojego majątku.
Odpowiedzialność za zobowiązania wobec ZUS byłego małżonka
Już same przepisy Ordynacji podatkowej z dnia 29 sierpnia 1997 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383, dalej jako: ustawa) wskazują, że rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Do owej zaległości możemy zaliczyć też zaległe składki w ZUS, no i oczywiście przed urzędem skarbowym. Odpowiedzialność małżonka (czy byłego małżonka) dotyczy nie tylko samej należności głównej, lecz także odsetek z tytułu zaległości składkowej. Po prostu małżonek odpowiada w takim samym zakresie jak płatnik.
Zasady te stosuje się też odpowiednio w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji.
Orzeczenie rozwodu lub separacja nie powodują, co do zasady, ustania odpowiedzialności jednego z małżonków za zaległości składkowe drugiego z nich
Orzeczenie rozwodu lub separacja nie powodują, co do zasady, ustania odpowiedzialności jednego z małżonków za zaległości składkowe drugiego z nich, jednakże odpowiedzialność ta ogranicza się do zaległości powstałych w czasie trwania małżeństwa. Rozwiedziony małżonek, a także ten, którego małżeństwo sądownie separowano, nie może ponosić odpowiedzialności za te składki ubezpieczeniowe, których termin płatności przypadł po dacie zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej czy dacie uprawomocnienia się wyroku orzekającego separację (tak czytamy w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 maja 2019 r., III AUa 1225/17).
Nie tylko ordynacja podatkowa ale i przepisy Kodeksu Cywilnego potwierdzają odpowiedzialność solidarną dłużników
Co ważne, też z przepisów Kodeksu Cywilnego wynika, że istnieje solidarność dłużników. Przepis art. 366 § 1 KC: Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). § 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
Potwierdza to praktyka i orzecznictwo. Przykładowo w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 grudnia 2013 r., III AUa 536/13, czytamy, że: odpowiedzialność solidarna odwołującej i jej byłego małżonka oznacza, że Zakład ma jedną wierzytelność względem obydwu byłych małżonków, lecz z dwóch różnych tytułów: świadczenia ubezpieczonego oraz świadczenia rozwiedzionego małżonka (art. 110 Ordynacji podatkowej). Uiszczenie przez jednego z nich zaległych składek skutkować będzie zwolnieniem drugiego z obowiązku świadczenia i nastąpi wygaśnięcie zobowiązania. Do relacji występujących między dłużnikami należy stosować normę art. 366 § 1 KC, a treść stosunku prawnego występującego pomiędzy nimi w procesie oznaczona jest jako współuczestnictwo materialne (art. 72 § 1 pkt 1 KPC).
Jakie należności wobec ZUS można rozłożyć na raty?
Rozłożyć na raty można w pełnej wysokości składki na: ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych, dodatkowa opłata i koszty upomnienia wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi do dnia złożenia wniosku.
Kto może ubiegać się o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty w ZUS?
O rozłożenie spłaty zadłużenia na raty w ZUS może ubiegać się każda osoba, która ma wobec ZUS zadłużenie z tytułu składek i nie ma pieniędzy na jego spłatę. Mogą to być np.:
przedsiębiorcy i byli przedsiębiorcy,
spadkobiercy, osoby trzecie i następcy prawni, czyli osoby, na które przeniesiona została odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek (np. małżonek czy były małżonek),
małżonkowie odpowiadający z majątku wspólnego za zadłużenie z tytułu składek współmałżonka,
pełnomocnik, czyli osoba, która jest upoważniona przez przedsiębiorcę lub inne osoby odpowiedzialne za zadłużenie.
Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka i byłego małżonka jest odpowiedzialnością solidarną, ograniczoną do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Powyższe ograniczenie winno być brane pod uwagę również w ewentualnych innych postępowaniach orzekających o solidarnej odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka i byłego małżonka.
Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383)