Do końca 2011 r. obowiązywał 10-letni okres przedawnienia składek na Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Od 1 stycznia 2012 r. okres przedawnienia wynosi pięć lat, licząc od dnia, w którym składki stały się wymagalne (art. 24 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – w brzmieniu nadanym przez art. 11 ustawy z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców; dalej: u.r.o.o.p.).
W nowych przepisach znalazło się pewne zastrzeżenie. Otóż, jeśli składki stały się wymagalne przed 1 stycznia 2012 r. – nowy, pięcioletni bieg przedawnienia i tak zaczyna się dopiero od 1 stycznia 2012 r. Wyjątkiem jest sytuacja, w której składki wymagalne przed 1 stycznia 2012 r., zgodnie ze starym, 10-letnim biegiem przedawnienia, przedawniłyby się wcześniej (art. 27 ust. 1 i 2 u.r.o.o.p.). W takim wypadku przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu, a nie zgodnie z nowymi przepisami.
PRZYKŁAD
Składki ZUS stały się wymagalne 15 września 2004 r. Zgodnie z nowym biegiem przedawnienia, składki przedawniłyby się po pięciu latach od 1 stycznia 2012 r., czyli 1 stycznia 2017 r. Zgodnie ze starym biegiem przedawnienia, składki przedawniłyby się po 10 latach od 15 września 2004 r., czyli 15 września 2014 r. W takim przypadku składki ZUS faktycznie przedawniają się 15 września 2014 r.
Gdyby jednak składki były wymagalne np. 15 maja 2008 r., „stary” okres przedawnienia upłynąłby 15 maja 2018 r. Zgodnie jednak z nowymi przepisami, pięcioletni okres przedawnienia, liczony od 1 stycznia 2012 r., upłynie 1 stycznia 2017 r. Składki przedawnią się więc z tą wcześniejszą datą.
Opisane w pytaniu działanie ZUS jest nieprawidłowe. Zaliczenia na poczet zaległych składek ZUS może dokonywać jedynie w stosunku do wpłat składek nieoznaczonych co do okresu (§ 11 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych).
Zgodnie ze wskazanym przepisem, jeżeli płatnik składek w obowiązującym terminie dokona ich wpłaty na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Emerytur Pomostowych, ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – nieoznaczonej co do okresu – wpłatę tę zalicza się w pierwszej kolejności na pokrycie należności z danego tytułu, poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności, z zachowaniem w ramach wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne pierwszeństwa zaspokojenia należności funduszu emerytalnego i otwartych funduszy emerytalnych.
Podstawy prawne:
- Ustawa z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. nr 232, poz. 1378)
- Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585; ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 637)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 78, poz. 465; ost. zm. Dz.U. z 2009 r. nr 144, poz. 1181)