Pracodawcy, którzy zdecydują się na zatrudnienie starszych osób, mogą zmniejszyć koszty związane z chorobą takich pracowników oraz uzyskać ulgę w opłacaniu wybranych składek.
14-dniowe wynagrodzenie chorobowe
Zasadą jest, że pracodawca za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, trwającą łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, jest zobowiązany wypłacić pracownikowi wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80 proc., chyba że obowiązujące w zakładzie przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu. Natomiast w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, pracodawca jest zobowiązany wypłacić wynagrodzenie za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną za okres łączny do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, a nie 33 dni tak jak w stosunku do pozostałych zatrudnionych. Za czas niezdolności do pracy, trwającej łącznie dłużej niż 30 dni lub 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Należy zaznaczyć, że krótszy okres wypłaty wynagrodzenia dla pracownika, który ukończył 50. rok życia, dotyczy niezdolności pracownika do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia.
Niezdolność do pracy na przełomie roku
Czy pracownik w wieku powyżej 50. roku życia, którego niezdolność do pracy trwa na przełomie roku kalendarzowego powinien otrzymać wynagrodzenie za okres choroby czy zasiłek chorobowy? Otóż rodzaj świadczenia otrzymywanego przez niego od 1 stycznia zależy od tego, czy w ostatnim dniu poprzedniego roku kalendarzowego miał on prawo do wynagrodzenia za okres choroby, czy może miał już prawo do zasiłku chorobowego. Jeżeli w dniu 31 grudnia pracownik miał prawo do wynagrodzenia, ponieważ nie chorował w tym roku dłużej niż przez okres 14 dni – to od 1 stycznia pracownikowi temu nadal przysługuje wynagrodzenie – przez kolejny okres 14 dni (okres 14 dni liczony jest od 1 stycznia danego roku). Jeżeli w dniu 31 grudnia pracownikowi przysługiwał zasiłek chorobowy (ponieważ w tym roku był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres dłuższy niż 14 dni), to od 1 stycznia przysługuje mu nadal zasiłek chorobowy za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Jeżeli w niezdolności do pracy wystąpi przerwa, po przerwie pracodawca jest zobowiązany wypłacić takiemu pracownikowi wynagrodzenie za okres 14 dni choroby (okres ten będzie liczony nie od 1 stycznia, ale od pierwszego dnia niezdolności do pracy, przypadającej po przerwie).
Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Ponadto wynagrodzenie to nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Wynagrodzenie przysługujące pracownikowi za okres choroby nie podlega obniżeniu o 25 proc. z powodu niedostarczenia zaświadczenia lekarskiego w terminie 7 dni od daty jego otrzymania.
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek
Zarówno składka na FP, jak i składka na FGŚP obciążają koszty działalności pracodawcy, ponieważ są one finansowane ze środków pracodawcy. Składki na FP i FGŚP opłaca się wyłącznie za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Pracodawcy opłacają obowiązkowe składki na FP, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia rocznego ograniczenia podstawy wymiaru tych składek (w 2012 r. jest to 105 780 zł), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca: co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (2012 r. – 1500 zł), co najmniej 80 proc. minimalnego wynagrodzenia w przypadku pracowników w pierwszym roku pracy (w 2012 r. – 1200 zł), a w przypadku osób wykonujących pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania co najmniej 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę (2012 r. – 750 zł).
Składkę na FGŚP ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania rocznego ograniczenia podstawy wymiaru tych składek.
Wysokość składki na FP i FGŚP określa ustawa budżetowa. Obecnie składkę na FP opłaca się w wysokości 2,45% podstawy jej wymiaru, a składkę na FGŚP opłaca w wysokości 0,10 proc. podstawy jej wymiaru.
Tymczasem art. 104b ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 9b ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy przewidują odpowiednio zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP za zatrudnionych pracowników po 50. roku życia.
Roczne zwolnienie ze składek po ukończeniu 50 lat
Pracodawca jest zwolniony z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia. Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje, gdy zostaną spełnione łącznie takie warunki, jak: nawiązanie stosunku pracy nastąpiło nie wcześniej niż od 1 lipca 2009 r., w dniu nawiązania stosunku pracy zatrudniona osoba miała ukończone 50 lat (50. urodziny przypadają najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy), zatrudniona osoba pozostawała w ewidencji osób bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez co najmniej 30 dni przed zatrudnieniem. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Zwolnienie ze składek po ukończeniu 55 lat i 60 lat
Pracodawca nie musi również opłacać składek na FP i FGŚP za pracowników, którzy osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn. Wówczas składek nie płaci się przez cały okres zatrudnienia takiego pracownika. Gdy osiągnięcie tego wieku następuje w trakcie miesiąca kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku opłacania tych składek następuje dopiero od następnego miesiąca. W przypadku osób, których 55. lub 60. urodziny przypadają pierwszego dnia danego miesiąca, zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje od tego miesiąca. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP za te osoby dotyczy m.in. osób pozostających w stosunku pracy lub w stosunku służbowym, osób wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą (tzw. chałupników), osób pracujących na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy dotyczące zlecenia.
Podstawa prawna:
- art. 92 Kodeksu pracy,
- art. 104b ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
- art. 9b ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (DzU nr 158, poz. 1121 ze zm.).