Dla wszystkich ubezpieczonych - członków ofe, obowiązkowy jest podział składki na ubezpieczenie emerytalne. Część składki pochodząca ze składki finansowanej przez ubezpieczonego, wynosząca 7,3% podstawy wymiaru, jest przekazywana przez ZUS do funduszu wybranego przez ubezpieczonego lub wylosowanego.
Aby składka mogła zostać zapisana na koncie w ZUS, a jej część przekazana do właściwego ofe, w ZUS muszą znajdować się prawidłowe i poprawnie wypełnione dokumenty ubezpieczeniowe. Przekazanie składek do ofe jest ponadto uzależnione od tego, czy w systemie informatycznym ZUS istnieje prawidłowe zgłoszenie umowy o członkostwo złożone przez ofe.
Pracownik, który otrzymał informację ze swojego otwartego funduszu emerytalnego o składkach zaewidencjonowanych na jego koncie, zwrócił się do mnie z prośbą o wytłumaczenie, jak może sprawdzić prawidłową wysokość przekazanych składek. Jak to sprawdzić?
Wysokość składek, które zostały przekazane do ofe, można sprawdzić obliczając 7,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne pracownika za poszczególne miesiące.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne jest podawana w raporcie ZUS RMUA, który pracodawca ma obowiązek wydawać pracownikowi (lub w zaświadczeniu zawierającym wszystkie dane wymagane przy wypełnianiu druku ZUS RMUA). Jeśli pracownik nie posiada raportów za wszystkie miesiące, należy wydać mu informację o wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzonej za niego za poszczególne miesiące.
Do ofe jest przekazywana składka w wysokości 7,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, pobierana z połowy składki na to ubezpieczenie, którą finansuje pracownik.
Jeśli w raporcie ZUS RMUA wykazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne w wysokości np. 1600 zł i łączna wysokość składki finansowanej przez ubezpieczonego i płatnika wyniosła 312,32 zł (19,52% podstawy wymiaru), to na konto ofe ZUS powinien przekazać 7,3% podstawy wymiaru tej składki, tj. 116,80 zł (1600 zł × 7,3%). Na koncie w ZUS pozostaje reszta składki na ubezpieczenie emerytalne pracownika - w tym przypadku 195,52 zł.
Zgłosił się do mnie pracownik z informacją z otwartego funduszu emerytalnego (do którego należy), w której zostały wykazane składki odprowadzone tylko za niektóre miesiące jego zatrudnienia w 2004 r. (mimo że był zatrudniony cały rok). Jak sprawdzić, dlaczego nie wszystkie składki zostały przekazane do funduszu? Czy to my powinniśmy wystąpić z wnioskami o sprawdzenie wpłat, czy powinien to zrobić pracownik?
Ubezpieczony, który po otrzymaniu informacji z ofe zauważył, że nie zostały za niego odprowadzone do ofe składki, powinien najpierw sprawdzić w funduszu, z jakimi danymi identyfikacyjnymi ofe zgłosił go w ZUS i czy są one prawidłowe i pełne. Zgłoszenie zawartej umowy z ofe powinno zawierać nazwisko i imię, datę urodzenia oraz numery PESEL i NIP, a gdy ubezpieczonemu nie nadano tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo paszportu. W funduszu powinien również sprawdzić datę pierwszego poprawnego zgłoszenia do ZUS faktu zawarcia umowy z funduszem. Przesłanie takiego zgłoszenia przez ofe z opóźnieniem również uniemożliwia przekazanie składek.
W przypadku gdy ubezpieczonym jest pracownik, powinien on zgłosić się do swojego pracodawcy z prośbą o sprawdzenie danych identyfikacyjnych zarówno swoich, jak i pracodawcy, jakie zostały wykazane w przekazanych do ZUS dokumentach zgłoszeniowych i rozliczeniowych (deklaracjach i imiennych raportach miesięcznych).
Dane przekazane przez pracodawcę w tych dokumentach należy sprawdzić pod względem ich prawidłowości i zgodności z danymi, jakie do ZUS przekazał otwarty fundusz emerytalny.
Jeśli fundusz lub pracodawca przekazali do ZUS nieprawidłowe dane lub dane te zmieniły się w międzyczasie np. z powodu zmiany nazwiska po zawarciu związku małżeńskiego, należy upewnić się, że ofe lub pracodawca złożyli w ZUS zmianę lub korektę tych danych. Jeśli ofe lub pracodawca nie zgłosili zmiany lub korekty danych, muszą to zrobić po interwencji pracownika. Pracodawca zgłasza zmianę/korektę na druku ZUS ZIUA.
Jeśli dane przekazane przez pracodawcę i fundusz są prawidłowe, należy sprawdzić, czy pracodawca przekazał imienne raporty miesięczne, w których wykazał m.in. składkę na ubezpieczenie emerytalne oraz czy dokonał za ten okres wpłaty składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres, za który do ofe nie wpłynęły składki.
Może się też okazać, że w okresie, za który stwierdzono brak wpływu składki na rachunek w ofe, wystąpiła sytuacja, z powodu której taka składka nie mogła zostać przekazana, ponieważ:
- przez cały miesiąc pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim lub na urlopie bezpłatnym,
- pracownik nie otrzymał w danym miesiącu wynagrodzenia,
- w trakcie danego roku zarobki tej osoby przekroczyły kwotę rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Wynika to z faktu, że za taki okres za pracownika nie została przekazana do ZUS składka na ubezpieczenie emerytalne, której część jest przekazywana do ofe.
Jeżeli po wszystkich tych czynnościach okaże się, że nie wystąpiła żadna z powyższych sytuacji, pracownik powinien złożyć w ZUS, na terenie którego mieszka, wniosek o wskazanie przyczyny nieprzekazywania tych składek. Wniosek powinien być złożony według załączonego wzoru (nie jest wymagane formalne potwierdzenie przez fundusz emerytalny ani przez płatnika składek danych zawartych we wniosku).
Jednostka terenowa ZUS ustali przyczynę nieprzekazywania składek do właściwego funduszu emerytalnego oraz określi sposób dalszego postępowania.
Za jednego z naszych pracowników nie wpływają składki do ofe. Złożył prośbę o sprawdzenie poprawności złożonych za niego dokumentów w ZUS. Jakie dokumenty powinnam sprawdzić i na co zwracać uwagę?
Powinna Pani sprawdzić zarówno druk zgłoszenia do ubezpieczeń ZUS ZUA, jak i imienne raporty złożone za pracownika ZUS RCA (lub ZUS RNA).
W dokumentach rozliczeniowych należy zwrócić przede wszystkim uwagę na prawidłowość wykazanych w nich danych identyfikacyjnych pracownika oraz na kod tytułu ubezpieczenia (błędny jest zarówno brak kodu, jak też zły lub niepełny kod tytułu ubezpieczenia).
W formularzu ZUS ZUA należy ponadto sprawdzić:
- czy zostało zaznaczone odpowiednie pole wskazujące na rodzaj zgłoszenia w bloku I formularza (lub zaznaczono więcej niż jedno pole, co również jest błędem),
- czy zaznaczono poprawne pola dotyczące zgłoszenia do poszczególnych ubezpieczeń (bloki VI-IX).
Z kolei w formularzu ZUS RCA (lub ZUS RNA) należy sprawdzić:
- czy został podany prawidłowy identyfikator raportu (blok I, pole 01),
- czy formularz został wypełniony prawidłowo pod względem rachunkowym.
Brak przekazania składki może wynikać z błędnego wypełnienia deklaracji ZUS DRA lub dokumentu płatniczego. W takim przypadku składki nie zostałyby przekazane za żadnego pracownika, zatem nie dotyczy to Państwa zakładu pracy. Błędy w deklaracji mogą polegać na:
- podaniu nieprawidłowego kodu terminu przysyłania deklaracji i raportów lub niewpisaniu tego kodu (blok I, pole 01),
- podaniu błędnego identyfikatora deklaracji (blok I, pole 02),
- błędach rachunkowych.
Natomiast dokument płatniczy jest błędny, jeśli nieprawidłowo wypełniono w nim pola: 10 „Nr deklaracji” oraz 11 „Deklaracja”. Jeżeli wpłata jest terminowa i dotyczy składki za jeden miesiąc, należy wpisać na dokumencie płatniczym numer deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, według której ma być rozliczona wpłata oraz miesiąc i rok, którego wpłata dotyczy.
Prowadzę pozarolniczą działalność gospodarczą. Nikogo nie zatrudniam. Terminowo opłacam składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale na otrzymanych z ofe zestawieniach o składkach przekazanych na moje konto przez ZUS nie ma składek za pewien okres. Dokumenty ubezpieczeniowe, jakie składałem za siebie w ZUS, są prawidłowe pod względem rachunkowym i poprawności danych identyfikacyjnych. Czy jeszcze jakieś dane powinienem sprawdzić w tych dokumentach?
Powinien Pan zwrócić uwagę na blok XI deklaracji ZUS DRA, który nie może zostać niewypełniony. Blok ten wypełniają osoby opłacające składki wyłącznie za siebie, wykazując w nim kod tytułu swojego ubezpieczenia oraz informacje dotyczące podstaw wymiaru składek na poszczególne ubezpieczenia.
Błąd może być również związany z wypełnieniem dokumentu płatniczego. Jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od kwietnia 2003 r. nie musi Pan składać deklaracji rozliczeniowej co miesiąc, jeśli nie ulegną zmianie dane wykazane w poprzedniej deklaracji (z pominięciem zmian składek wynikających ze zmian stóp procentowych składek lub podstawą ich wymiaru).
Dokonując wpłaty składek za jeden miesiąc, w polu 10 dokumentu płatniczego „Nr deklaracji” powinien Pan w takiej sytuacji wpisywać 01, a w polu 11 „Deklaracja” - miesiąc i rok, którego wpłata dotyczy.
Na podstawie dokumentów płatniczych można również sprawdzić, czy do ofe wpłynęły składki za wszystkie miesiące, za które do ZUS została wpłacona składka na ubezpieczenie emerytalne.
Pracownik zatrudniony u mnie od kilku lat zarzucił mi, że z przekazanej mu przez ZUS informacji wynika, że na jego ubezpieczenie emerytalne wpłynęły zbyt niskie składki (porównał to z ZUS RMUA). Co powinienem zrobić w tej sytuacji?
Prawdopodobnie mniejsza wysokość składki na ubezpieczenie emerytalne wynika z tego, że część tej składki została przekazana przez ZUS na konto otwartego funduszu emerytalnego, którego członkiem jest pracownik. Na wniosek pracownika powinien Pan sprawdzić prawidłowość przekazanych za pracownika dokumentów ubezpieczeniowych złożonych za niego w ZUS i ustosunkować się na piśmie do wniosku pracownika w ciągu 60 dni od dnia jego otrzymania.
Zazwyczaj niezgodność między podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne pracownika a kwotą składki zaewidencjonowaną na jego koncie wynika z tego, że część tej składki (7,3% podstawy wymiaru) ZUS przekazuje do otwartego funduszu emerytalnego.
Mogą się jednak zdarzyć inne nieprawidłowości, z powodu których na koncie ubezpieczonego jest mniej składek niż być powinno. W takiej sytuacji pracownik powinien wystąpić do pracodawcy o sprostowanie danych przekazanych do ZUS.
Pracodawca powinien udzielić pracownikowi odpowiedzi na wniosek nie później niż w ciągu 60 dni od dnia jego złożenia. Jeśli uzna, że pracownik ma rację, to w terminie 30 dni powinien skorygować błędne dane lub uzupełnić brakujące dokumenty.
Jeżeli nie uwzględni wniosku pracownika o sprostowanie danych, pracownik powinien sam złożyć wniosek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w ZUS, dołączając do tego wniosku dokumenty potwierdzające wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kopię informacji o nieuwzględnieniu przez płatnika jego wniosku albo oświadczenie, że płatnik odmówił wydania tego dokumentu.
Z takim wnioskiem osoba ubezpieczona może wystąpić także do ZUS w każdym czasie, niezależnie od czasu, jaki upłynął od okresu, za jaki nieprawidłowo naliczono składki. Może się w tym celu posłużyć drukiem ZUS ZRU - „Zgłoszenie reklamacji do informacji o stanie konta osoby ubezpieczonej”.
Postępowanie ZUS w tej sprawie powinno trwać nie dłużej niż 3 miesiące, chyba że jest szczególnie skomplikowane - wówczas powinno się zakończyć w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Podstawa prawna:
- art. 47 ust. 2a-2c, art. 50 ust. 1, ust. 2e-2i, ust. 2k-2m, art. 111 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- § 4 ust. 1, ust. 2 i ust. 10 rozporządzenia z 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, wypłaconych zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego, zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz kolejności zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze (DzU nr 165, poz. 1197 ze zm.).
Orzecznictwo uzupełniające:
Sprawa o przekazanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych części składki na ubezpieczenie emerytalne do otwartego funduszu emerytalnego nie jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych. (Uchwała Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2004 r., II UZP 7/04, OSNP 2004/24/424)