I rentą tą jest renta szkoleniowa. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2024 r. dotyczy problemu, co należy zrobić jak osoba poszkodowana w wypadku stara się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, a z okoliczności sprawy wynika, że powinna taka osoba zmienić kwalifikacje zawodowe i otrzymać rentę szkoleniową. ZUS jednak nie przyznaje tej renty.
Niezdolność do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia nie jest wystarczającą przesłanką nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowania, że mimo upośledzenia sprawności organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy.
SN: ZUS nie przyznał renty. Ale powinien przyznać inne świadczenie
Przykładem takiej sytuacji jest osoba z wykształceniem podstawowym, która w obecnym stanie zdrowia nie może wykonywać dotychczasowej pracy kierowcy, ale zachowała możliwość wykonywania lekkich prac fizycznych, nie jest osobą niezdolną do pracy całkowicie lub częściowo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2019 r., II UK 66/18, OSNP 2020, nr 7, poz. 71).
W uchwale z 27 listopada 2024 r. SN wskazał, że prawo do renty szkoleniowej może nabyć ubezpieczony, który nie spełnia medycznych kryteriów uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Co wtedy? W takiej sytuacji w przypadku ubezpieczonego, który na skutek wypadku przy pracy utracił możliwość wykonywania dotychczasowej pracy, ZUS powinien w pierwszej kolejności ocenić prawo do renty szkoleniowej i niezwłocznie ją przyznać na krótki okres 6 miesięcy. Tyle teoria. ZUS zazwyczaj odmawia ubezpieczonym zarówno prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jak i kwestionuje ustalenie prawa do renty szkoleniowej w postępowaniu sądowym.
Prawo do renty szkoleniowej a renta z tytułu niezdolności do pracy
Wariant 1. Gdy istniała możliwość przyznania prawa do renty szkoleniowej już w postępowaniu przed organem rentowym, wnioskodawca nie powinien ponieść negatywnych konsekwencji wadliwej decyzji ZUS. W takiej sytuacji istnieje możliwość prawna ustalenia prawa ubezpieczonego do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia złożenia wniosku do dnia wyrokowania, jeśli spełnił wszystkie warunki wymienione w art. 57 ust. 1 i następnych ustawy emerytalnej.
Wariant 2. Jeśli natomiast spełnił jedynie warunki do przyznania renty szkoleniowej, celowe mogłoby być (również) przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż przyznanie prawa do renty szkoleniowej za okres wsteczny byłoby przeważnie niemożliwe, ponieważ podczas pobierania renty szkoleniowej nie można podejmować pracy ani żadnej działalności zarobkowej.
WAŻNE! Ten czas jest poświęcony wyłącznie na przekwalifikowanie i naukę.
Zgodnie bowiem z art. 64 ust. 3 ustawy emerytalnej renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności, o której mowa w art. 104 ust. 1-4, bez względu na wysokość tego przychodu.
Trudno jednak oczekiwać, aby osoba ubiegająca się rentę w długim okresie oczekiwania do wyrok nie dążyłaby do otrzymania choćby niskiego dochodu, umożliwiającego przeżycie. Osiągnięcie jakiegokolwiek przychodu powoduje utratę prawa do renty szkoleniowej, co także de facto uniemożliwia jej przyznanie za okres wsteczny. Tylko przyznanie prawa do renty szkoleniowej ze skutkiem prospektywnym nie powoduje kolizji z art. 60 ust. 1 ustawy emerytalnej, pozwalającej na przyznanie prawa do renty szkoleniowej, co do zasady, na okres 6 miesięcy.