W związku z tym, że rencistka uzyskuje z umowy o pracę comiesięczny przychód w wysokości 400 zł, to aby mogła pobierać pełną rentę, w ramach wykonywanej umowy zlecenia mogą Pastwo wypłacać jej obecnie przychód w wysokości nie wyższej niż 2152,30 zł brutto miesięcznie. W przeciwnym razie renta może podlegać zawieszeniu lub zmniejszeniu, a fakt niepodlegania przez pracownika ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia nie będzie miał żadnego znaczenia. Jeśli chodzi o waloryzację renty od 1 marca 2012 r., to została ona dokonana prawidłowo, gdyż osobie uprawnionej do renty z tytułu częściowej niezdolności nie przysługiwała pełna podwyżka tego świadczenia.
Osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy (nie tylko częściowej, ale również całkowitej) mogą w czasie posiadania uprawnień do tego świadczenia podjąć pracę zarobkową. Jeśli jednak jest to działalność podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia społecznego lub pełniona służba, mają ograniczone możliwości dorabiania. Działalnością stanowiącą tytuł do ubezpieczeń społecznych jest m.in. praca wykonywana w ramach stosunku pracy lub na podstawie umowy o pracę nakładczą, a także praca wykonywana na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, lub współpraca przy wykonywaniu tych umów.
Może się zdarzyć, że rencista, wykonując jedną z działalności podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, wyłączony jest z obowiązku tych ubezpieczeń (np. w związku z ustaleniem prawa do renty lub podleganiem tym ubezpieczeniom z innego tytułu). Nie oznacza to jednak, że może on z tytułu tej działalności uzyskiwać nieograniczony przychód. Taki przychód również wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie przysługującego mu świadczenia. Istotne jest bowiem to, że dana działalność, co do zasady, stanowi tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, natomiast nie ma znaczenia, czy w konkretnej sytuacji (np. zbiegu tytułów do ubezpieczeń) z tytułu wykonywania takiej działalności osoba uprawniona podlega tym ubezpieczeniom.
WAŻNE!
Jeżeli emeryt wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę oraz dodatkowo w ramach umowy zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca, wynagrodzenie z obydwu umów wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia.
Wykonywanie umowy zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca nie powoduje obowiązku ubezpieczeń społecznych dla osoby zatrudnionej jednocześnie w ramach umowy o pracę (w innej firmie), jeżeli podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę. Jeśli taka osoba dodatkowo ma ustalone prawo do emerytury lub renty (w tym również do renty z tytułu niezdolności do pracy), z tytułu umowy zlecenia nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym bez względu na przychód uzyskiwany z tytułu stosunku pracy. W takiej sytuacji jest właśnie Państwa zleceniobiorczyni. Mimo że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy o pracę (400 zł) jest niższa od minimalnej płacy, nie podlega ona obowiązkowi tych ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia. Nie ma to jednak znaczenia dla zawieszenia lub zmniejszenia przysługującej jej renty z tytułu niezdolności do pracy. I tak musi ona uważać, aby przychód z obydwu umów nie przekroczył określonych progów zarobkowych. Pierwszy z nich (niższa kwota graniczna) wynosi 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Drugi próg zarobkowy (wyższa kwota graniczna) to 130% tego wynagrodzenia.
Jeśli przychód rencisty przekroczy niższą kwotę graniczną, ale okaże się niższy od wyższego progu zarobkowego, świadczenie będzie podlegało zmniejszeniu o kwotę przekroczenia tego pierwszego limitu, nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia ustaloną dla emerytury w danym okresie. W razie przekroczenia wyższego progu zarobkowego świadczenie zostanie zawieszone.
Progi zarobkowe zmieniają się raz na kwartał, tj. od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia każdego roku. W okresie od 1 września do 30 listopada 2012 r. wynoszą one:
- 2447,80 zł (niższa kwota graniczna),
- 4545,90 zł (wyższa kwota graniczna).
Z kolei maksymalna kwota zmniejszenia poszczególnych rodzajów świadczeń zmienia się raz w roku, wraz z waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych. Od 1 marca 2012 r. dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi ona 396,03 zł.
Jeżeli z tytułu umowy o pracę rencistka uzyskuje miesięcznie 400 zł, to aby suma zarobków nie przekroczyła obecnie obowiązującego niższego progu zarobkowego, uzyskany przez nią przychód z umowy zlecenia może wynieść co najwyżej 2047,80 zł brutto.
PRZYKŁAD
Firma zatrudnia rencistę w ramach umowy zlecenia z miesięcznym wynagrodzeniem brutto wynoszącym 2500 zł. Rencista dodatkowo jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w innym zakładzie pracy uzyskując z tego tytułu miesięczny przychód w wysokości 800 zł. Mimo że z umowy zlecenia nie podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, do ustalenia, czy renta przysługuje mu w pełnej wysokości albo czy podlega zawieszeniu lub zmniejszeniu, istotna jest suma jego zarobków z obydwu tytułów. Suma ta wynosi 3300 zł i przekracza obecnie obowiązujący niższy próg zarobkowy (2447,80 zł) o 852,20 zł. W związku z tym renta podlega zmniejszeniu o maksymalną kwotę zmniejszenia, tj. o 396,03 zł.
Osoba uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy, która zamierza uzyskiwać przychód z działalności zarobkowej objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, musi o tym powiadomić właściwą jednostkę ZUS wypłacającą świadczenie. Najlepiej, gdy wypełni specjalnie przygotowany do tych celów formularz ZUS Rw-73 „Oświadczenie o osiąganiu przychodu”. W oświadczeniu tym wskazuje, czy zamierza uzyskiwać przychód powodujący zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia czy przychód niepowodujący takich skutków. Na podstawie przekazanego oświadczenia ZUS zawiesza bądź zmniejsza rentę albo nadal wypłaca ją w pełnej kwocie. Obowiązek poinformowania o zamiarze osiągania zarobków przez rencistę (jeśli on sam tego nie zrobił) ciąży również na pracodawcy, który go zatrudnia (np. na pracodawcy, zleceniodawcy) i to nawet wówczas, gdy nie musi opłacać za niego składek na ubezpieczenia społeczne. Ponadto, po zakończeniu roku kalendarzowego (w terminie do końca lutego następnego roku) płatnik składek musi wystawić zatrudnionemu renciście zaświadczenie potwierdzające przychód wypłacony mu w całym roku kalendarzowym oraz w poszczególnych jego miesiącach. Na podstawie tego dokumentu ZUS dokonuje rozliczenia przychodu świadczeniobiorcy.
Zasadą waloryzacji rent od 1 marca 2012 r. było podwyższenie wszystkich świadczeń o jednakową dla wszystkich kwotę, tj. o 71 zł (waloryzacja kwotowa). Niższą podwyżkę swoich świadczeń otrzymały jednak m.in. osoby uprawnione do rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy (zarówno „z ogólnego stanu zdrowia”, jak i z rent wypadkowych). Ich świadczenia wynoszą 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W związku z tym od 1 marca br. zostały one podwyższone o kwotę 53,25 zł. (tj. 75% z 71 zł). Oznacza to, że ZUS prawidłowo dokonał waloryzacji świadczenia zatrudnionej u Państwa rencistki.
Podstawa prawna:
- art. 62 ust. 2, art. 103–104 oraz art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
- art. 6 i art. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 4 ustawy z 13 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 118).