Od 1 stycznia 2009 r. ZUS przyznaje i wypłaca emerytury według tzw. zreformowanych zasad dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Wysokość świadczenia uzależniona jest od kwoty składek zewidencjonowanych i odpowiednio zwaloryzowanych na koncie ubezpieczonego. W przypadku osób, które wykonywały zatrudnienie przed 1999 r., częścią składową nowej emerytury jest również zwaloryzowany kapitał początkowy, który odzwierciedla przebieg ubezpieczenia danej osoby sprzed 1999 r.
Dla osób, którym ZUS ustali w przyszłości nową emeryturę, szczególnie ważne jest to, aby dane zapisywane na indywidualnym koncie ubezpieczonego były prawidłowe. W tym celu ZUS wysyła im corocznie informację o stanie konta na 31 grudnia poprzedniego roku kalendarzowego. W ten sposób ubezpieczeni mają możliwość sprawdzenia prawidłowości zapisów na ich kontach i w razie potrzeby – podjęcia odpowiedniej interwencji.
Dotychczas ZUS przesłał informacje o stanie konta za lata 1999–2008. W bieżącym roku kalendarzowym wysyłane są informacje za 2009 r.
Sprawdzenie kwoty składek
W corocznej informacji o stanie konta ZUS podaje m.in. wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia poprzedniego roku kalendarzowego. Kwoty składek podane są w podziale na poszczególne miesiące i w wysokości nominalnej, a więc przed waloryzacją. W ten sposób ubezpieczony łatwo może sprawdzić, czy kwoty te zgadzają się z należnymi składkami, które powinny zostać przekazane do ZUS (np. w przypadku pracownika) lub też z faktycznie wpłaconymi kwotami składek (np. w przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą). Ubezpieczony, który nie jest płatnikiem składek, powinien w tym celu skorzystać z druku ZUS RMUA (raport miesięczny dla osoby ubezpieczonej), który otrzymuje co miesiąc od płatnika składek. Jeśli nie otrzymywał lub nie zbierał otrzymywanych od płatnika informacji, powinien zażądać od niego wydania informacji dotyczącej wysokości naliczonych składek za poszczególne miesiące. Z kolei osoba opłacająca składki sama za siebie powinna skonfrontować kwotę składek podaną w informacji ZUS z kwotą składek wynikającą z dokumentów rozliczeniowych przekazanych do ZUS oraz z dowodami wpłat tych składek (w jej przypadku ewidencjonowane są bowiem faktycznie opłacone składki na ubezpieczenie emerytalne).
Sprawdzając wysokość składek, osoba ubezpieczona powinna pamiętać o pewnych istotnych kwestiach. Należy wziąć pod uwagę, że w ZUS RMUA płatnik wykazuje wszystkie składki, jakie musiał zapłacić w danym miesiącu za ubezpieczonego (np. na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne). Na koncie w ZUS podlegają zaś zewidencjonowaniu jedynie składki na ubezpieczenie emerytalne (finansowane zarówno przez płatnika składek, jak i przez ubezpieczonego) i tylko kwotę tych składek należy porównywać z dokumentem ZUS RMUA.
Osoby, które przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego (lub też nie przystąpiły do OFE, ale mają taki obowiązek), muszą brać pod uwagę, że w ich przypadku wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne wynikająca z dokumentu ZUS RMUA lub z dokumentu rozliczeniowego nie będzie się pokrywała z kwotą składek na ubezpieczenie emerytalne wykazaną w informacji. W przypadku tych osób część składki na ubezpieczenie emerytalne, wynosząca 7,3% podstawy jej wymiaru, odprowadzana jest do OFE. Na koncie w ZUS powinna się więc znaleźć składka na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 12,22% podstawy jej wymiaru (a nie w pełnej wysokości 19,52% podstawy jej wymiaru, jak ma to miejsce w przypadku osób, które nie miały obowiązku przystąpienia do OFE).
Składki z poprzednich lat
Informacja o stanie konta wysyłana ubezpieczonym w danym roku kalendarzowym pokazuje również ogólną kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego na 31 grudnia roku poprzedzającego rok, za który jest przekazywana. W przypadku informacji wysyłanej w 2010 r. za 2009 r. chodzi o składki zewidencjonowane w latach 1999–2008 z uwzględnieniem wszystkich ich dotychczasowych waloryzacji. Należy podkreślić, że podobnie jak w przypadku składek na ubezpieczenie emerytalne za ostatnie 12 miesięcy kalendarzowych wykazana kwota nie uwzględnia składek podlegających przekazaniu do OFE.
Ubezpieczony może sprawdzić, czy kwota składek na ubezpieczenie emerytalne za wszystkie poprzednie lata jest prawidłowa (i została prawidłowo zwaloryzowana), sumując cząstkowe kwoty z poprzednich lat (wynikające z otrzymanych w poszczególnych latach informacji) i mnożąc kwoty uzyskiwane za kolejne lata kalendarzowe przez odpowiedni wskaźnik waloryzacji (szczegółowy sposób przeprowadzenia waloryzacji zamieszczony jest na www.mojaemerytura.zus.pl).
W informacji o stanie konta podawana jest również wysokość zwaloryzowanego kapitału początkowego, jeśli osoba ubezpieczona ma ustalony taki kapitał decyzją ZUS. W takim przypadku można również sprawdzić, czy został on prawidłowo zwaloryzowany, mnożąc kwotę ustaloną w tej decyzji przez kolejne wskaźniki waloryzacji.
Gdy kwoty są nieprawidłowe
W przypadku gdy po sprawdzeniu okaże się, że na koncie w ZUS nie zostały zewidencjonowane wszystkie (odpowiednio należne lub wpłacone) składki na ubezpieczenie emerytalne lub zostały zewidencjonowane w niewłaściwej wysokości, ubezpieczony powinien podjąć określone działania. Jeśli nie opłaca składek za siebie, powinien zwrócić się do swojego płatnika o sprostowanie danych przekazanych do ZUS w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi lub o przekazanie brakujących dokumentów. Jeśli płatnik składek nie uwzględnił tego wniosku oraz gdy już nim nie dysponuje, osoba ubezpieczona powinna zwrócić się z reklamacją do ZUS, składając wniosek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego (najlepiej na formularzu ZUS ZRU, który można otrzymać w każdej placówce ZUS lub wydrukować ze strony internetowej ZUS). Z taką reklamacją powinien również wystąpić ubezpieczony będący płatnikiem składek za siebie, który stwierdził nieprawidłowości w zewidencjonowanych składkach. Złożenie reklamacji konieczne jest również wtedy, gdy ubezpieczonemu nie zgadza się kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wykazanego w przesłanej informacji.
Podstawa prawna:
- art. 50 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).