Istnieje łącznie 12 symboli poszczególnych przyczyn niepełnosprawności. Ten jeden kod: 01-U bardzo często pojawia się w orzeczeniach o niepełnosprawności. Kod 01-U często występuje też z innymi kodami, ze względu na znaczną ilość zaburzeń u osoby z niepełnosprawnościami.
- Co daje symbol niepełnosprawności?
- Jakie są kody niepełnosprawności?
- Co w 2025 r. oznacza niepełnosprawność 01-U?
- Na czym polega upośledzenie umysłowe?
- Niepełnosprawność intelektualna: jakie świadczenia?
- Niepełnosprawność intelektualna - stopnie
- Jak uzyskać orzeczenie ze symbolem 01-U?
- Ochrona prawna dla osób upośledzonych umysłowo
Co daje symbol niepełnosprawności?
Trzeba wiedzieć, że symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty jest w orzeczeniu o danym stopniu niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny). Taki symbol odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej dziecka. Takie system symboli pomaga w precyzyjnym określeniu rodzaju niepełnosprawności i potrzebnego wsparcia konkretnej osobie i jej rodzinie.
Jakie są kody niepełnosprawności?
Symbol przyczyny niepełnosprawności określa jaki rodzaj schorzenia i zaburzeń ma orzeczony dana osoba. Wyróżniamy łącznie 12 symboli/ kodów niepełnosprawności. Symbol przyczyny niepełnosprawności oznacza się następująco:
- 01-U – upośledzenie umysłowe;
- 02-P – choroby psychiczne;
- 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
- 04-O – choroby narządu wzroku;
- 05-R – upośledzenie narządu ruchu;
- 06-E – epilepsja;
- 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;
- 08-T – choroby układu pokarmowego;
- 09-M – choroby układu moczowo-płciowego;
- 10-N – choroby neurologiczne;
- 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
- 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
DO 3 SYMBOLI W ORZECZENIU O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Orzeczenie o niepełnosprawności może zawierać do trzech symboli przyczyn niepełnosprawności, które w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie organizmu. Ustawodawca wymaga, aby każdy symbol w orzeczeniu, niezależnie od innych, stanowił samodzielną przyczynę niepełnosprawności lub jej stopnia. Nie jest więc tak, że można mieć w orzeczeniu tylko jeden symbol, który odnosi się do niepełnosprawności, każdy z trzech symboli musi być powiązany z takim naruszeniem sprawności organizmu, które powoduje niepełnosprawność.
Co w 2025 r. oznacza niepełnosprawność 01-U?
Symbol 01-U to oznaczenie stosowane w polskim systemie orzecznictwa o niepełnosprawności, które wskazuje na upośledzenie umysłowe. Jest to jedna z dwunastu głównych kategorii niepełnosprawności uznawanych w Polsce. Symbol 01-U ma ogromne znaczenie przy ubieganiu się o wsparcie finansowe, możliwość korzystania z różnego rodzaju programów oraz wsparcia społecznego i rehabilitacji finansowanej z środków państwowych.
Dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo bez względu na stopień upośledzenia organizuje się naukę i zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, w szczególności w przedszkolach, szkołach, placówkach opiekuńczo--wychowawczych, ośrodkach rehabilitacyjno-wychowawczych, w domach pomocy społecznej i podmiotach leczniczych, a także w domu rodzinnym. Organizuje się również rehabilitację leczniczą, zawodową i społeczną. Rehabilitacja i zajęcia rewalidacyjno--wychowawcze są bezpłatne. Opieka niezbędna do prowadzenia rehabilitacji i zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wchodzi w zakres tych czynności.
Na czym polega upośledzenie umysłowe?
Przyjęło się uważać, że tzw. upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim odnosi się do osoby, która ma trudności z samodzielnością, komunikacją, z podjęciem pracy zarobkowej oraz z wykonywaniem zwykłych czynności dnia codziennego. Taka osoba, ma jednak kłopoty z nauką, myśleniem, rozumieniem, postrzeganiem otaczającej rzeczywistości oraz zapamiętywaniem, ponieważ najczęściej ma ona problemy z zaburzeniem motoryki oraz problemy z podzielnością uwagi. W konsekwencji taka niepełnosprawność intelektualna jest typem ograniczenia poznawczego. Najczęściej jest to trwały stan, który zaczyna się przed osiągnięciem 18. roku życia.
Obok problemów zdrowotnych i rozwojowych, które występują w ogólnej populacji dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (np.: choroby zakaźne wieku rozwojowego, choroby infekcyjne, wypadki i urazy) u uczniów niepełnosprawnych mogą występować problemy wynikające z rodzaju i stopnia niepełnosprawności oraz współistniejące z zaburzeniami warunkującymi niepełnosprawność (np. wady wrodzone, choroby genetyczne). Dlatego uczniowie niepełnosprawni mogą wymagać dodatkowych świadczeń zdrowotnych i pielęgnacyjnych w czasie nauki w szkole, wykonywanych przez pielęgniarkę, np. systematycznej kontroli zażywania leków, opieki w czasie napadu drgawek, zmiany pieluchy itp. Z tego względu, przepisami prawa określono, że świadczenia pielęgniarki albo higienistki szkolnej obejmują również sprawowanie opieki zdrowotnej nad uczniami z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością, w tym realizacje świadczeń pielęgniarskich oraz wykonywanie zabiegów i procedur leczniczych koniecznych do wykonania u ucznia w szkole.
Niepełnosprawność intelektualna: jakie świadczenia?
Wdrożenie na wczesnym etapie życia dziecka odpowiednich działań psychopedagogicznych stymulujących jego rozwój może pomóc mu w osiągnięciu niezależności i samodzielności w dorosłym życiu. Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną mają pełne prawo – na równi z innymi osobami ubezpieczonymi – do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, które obejmują zapobieganie chorobom, wykrywanie chorób, leczenie oraz zapobieganie pogłębianiu się niepełnosprawności. Świadczenia opieki zdrowotnej skierowane do dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną realizowane są również przez lekarza dentystę, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej, położną podstawowej opieki zdrowotnej oraz pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną.
Ministerstwo Zdrowia podejmuje działania, aby osoby z niepełnosprawnością intelektualną – zarówno dzieci, jak i dorośli – miały zapewnioną właściwą opiekę zdrowotną. Osobom z niepełnosprawnością intelektualną przysługuje nieodpłatnie szeroki zakres świadczeń opieki zdrowotnej dostosowanych do rodzaju i stopnia nasilenia niepełnosprawności. O wyborze rodzaju diagnostyki, leczenia oraz rehabilitacji w indywidualnych przypadkach decyduje każdorazowo zespół lekarzy oraz specjalistów (m.in. psycholog, logopeda, fizjoterapeuta) sprawujących bezpośrednią opiekę nad osobą z niepełnosprawnością intelektualną.
Niepełnosprawność intelektualna - stopnie
Niepełnosprawność intelektualna może być podzielona na stopnie:
- Lekki: częściowa samodzielność, potrzeba wsparcia w złożonych czynnościach
- Umiarkowany: ograniczona samodzielność, wymaga regularnego wsparcia
- Znaczny: wymagana stała opieka i pomoc w codziennym funkcjonowaniu
Jak uzyskać orzeczenie ze symbolem 01-U?
Proces uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności 01-U rozpoczyna się od złożenia wniosku w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności. Do wniosku należy dołączyć dokumentację medyczną potwierdzającą niepełnosprawność intelektualną. Można go złożyć osobiście lub przez pełnomocnika. Komisja analizuje dokumentację, przeprowadza badanie i ocenia poziom funkcjonowania intelektualnego oraz społecznego. Decyzja wydawana jest na podstawie całościowej oceny stanu osoby, a czas oczekiwania wynosi od 30 do 60 dni, z możliwością wydłużenia w szczególnych przypadkach. Od decyzji można odwołać się w ciągu 14 dni. Warto przygotować aktualne badania psychologiczne i szczegółową dokumentację obejmującą historię leczenia oraz zabrać osobę wspierającą na komisję.
Ochrona prawna dla osób upośledzonych umysłowo
W razie stwierdzenia, że dobro osoby upośledzonej umysłowo wymaga jej ubezwłasnowolnienia, kierownik podmiotu leczniczego udzielającego świadczenia zdrowotnego w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej zawiadamia o tym prokuratora. Z kolei w razie stwierdzenia, że przedstawiciel ustawowy osoby upośledzonej umysłowo nie wykonuje należycie swoich obowiązków wobec tej osoby, kierownik podmiotu leczniczego udzielającego świadczenia zdrowotnego w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej zawiadamia o tym sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania tej osoby.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby upośledzonej umysłowo niezdolnej do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia do szpitala psychiatrycznego i leczenia następuje po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.