Zatrudnienie niani 2024. Zyskaj dofinansowanie w 2024 - ZUS opłaci składki za nianię od kwoty 2121 zł.

dr Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. A.F. Modrzewskiego w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
rozwiń więcej
Zatrudnienie niani 2024. Zyskaj dofinansowanie w 2024 - ZUS opłaci składki za nianię od kwoty 2121 zł. / Shutterstock

Jak zatrudnić nianię w 2023 roku i nie płacić składek? Kim jest niania? Kim jest rodzic samotnie wychowujący dziecko? Jaką umowę zawrzeć z nianią i co umowa powinna zawierać? Co to jest umowa uaktywniająca? Jakimi ubezpieczeniami jest objęta niania? Warto wiedzieć, że w 2024 ZUS opłaci składki za nianię od kwoty 2121 zł. 

rozwiń >

Zatrudnienie niani 2024 

Aby zatrudnić nianię należy wypełnić formularz ZUS ZFA i złożyć go do ZUS. Jest to dokument, który wskazuje zgłoszenie czy też zmianę danych identyfikacyjnych płatnika składek, będącego osobą fizyczną (jeżeli płatnik jest np. przedsiębiorcą i już składał taki wniosek, nie musi tego robić ponownie). Wniosek wypełnia osoba, która jest płatnikiem i która podpisała z niania umowę. Może to być rodzic dziecka czy też jego opiekun, rodzic samotnie wychowujący dziecko.

Formularz ZUS ZFA - ZUS

Dofinansowanie na zatrudnienie niani w 2024

Dofinansowanie na zatrudnienie niani zależy od:

  • wynagrodzenia niani,

  • daty zawarcia umowy z nianią.

Ważne

Wynagrodzenie dla niani wypłaca osoba, z którą zawarła umowę, czyli płatnik. Najczęściej jest to rodzic.

Od 1 stycznia 2018 r. budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia. Za nianię, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, opłaca:

1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych - od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeżeli opiekujesz się dzieckiem jako zawodowa rodzina zastępcza albo pobierasz zasiłek macierzyński czy przebywasz na urlopie wychowawczym, to budżet państwa nie będzie płacił składek za nianię.

ZUS finansuje składki jeżeli dziecko nie jest w żłobku, klubie dziecięcym ani nie jest pod opieką dziennego opiekuna. Składki za nianię są opłacane przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (chyba, żę nie można zapewnić dziecku opieki przedszkolnej, to do 4 roku życia).

2) rodzic (płatnik składek) - od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnego wynagrodzenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca składki, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;

2) rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni na pracują na podstawie umowy o pracę, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (z odprowadzanymi składkami), prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą;

3) dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Przykład

Jan Kowalski chce zatrudnić nianię w styczniu 2024 r. Strony umowy ustaliły wynagrodzenie na kwotę 5000 zł. Minimalne wynagrodzenie w styczniu 2024 r. wynosi 4242 zł. Zatem ZUS od stycznia 2024 roku opłaca składki od połowy kwoty minimalnego wynagrodzenia za zatrudnienie niani, czyli od 2121 zł (4242 : 2 = 2121). Z kolei Jan Kowalski opłaci składki od pozostałej sumy, czyli 2879 zł (5000 - 2121 = 2879).

Oczywiście jeżeli Jan Kowalski będzie zatrudniał nianię w lipcu 2024 r. kwoty te ulegną zmianie, ponieważ będzie waloryzacja minimalnego wynagrodzenia od 1 lipca 2024 r.

Ważne
Kim jest niania?

Nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Niania może się opiekować dopiero dzieckiem, które ukończy 20 tydzień życia, czyli od około 4,5 miesiąca życia dziecka. Z nianią zawiera się umowę uaktywniającą. Nianią może być osobą pełnoletnia, zarówno kobieta jak i mężczyzna. 

NIANIĄ MOŻE BYŻ KAŻDY, KTO SPEŁNI TRZY PONIŻSZE WARUNKI:

  • nie jest rodzicem dziecka, którym ma się opiekować,

  • ma więcej niż 18 lat,

  • zrobi badania dla celów sanitarno-epidemiologicznych i dostanie orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy.

Przykład
Przykłady kto może być nianią

Nianią może być na przykład babcia, siostra, kuzynka dziecka, ktoś spoza rodziny – sąsiadka, studentka, emeryt, osoba na świadczeniu przedemerytalnym. Nianią może być także obywatel innego państwa, o ile spełnia powyższe warunki, np. obywatel Ukrainy.

Niania nie musi mieć kierunkowego wykształcenia ani doświadczenia zawodowego w pracy z małymi dziećmi. Nie musi też odbywać specjalnych szkoleń.

Kim jest rodzic samotnie wychowujący dziecko?

Przez rodzica samotnie wychowującego dziecko rozumie się rodzica będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo rodzica, w stosunku do którego orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, a także rodzica pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Jaką umowę zawrzeć z nianią i co umowa powinna zawierać?

Następnym krokiem jest zawarcie w formie pisemnej umowy uaktywniającej z nianią. Nie jest to umowa o pracę, a umowa cywilnoprawna. Oczywiście w ramach prawa cywilnego obowiązuje swoboda umów.

Przykład
Umowa uaktywniająca powinna określać: 

Strony umowy; cel i przedmiot umowy; czas i miejsce sprawowania opieki; liczbę dzieci powierzonych opiece; obowiązki niani; wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty; czas, na jaki umowa została zawarta; warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy. Można wskazać, że w pozostałym nieuregulowanym zakresie, obowiązują przepisy kodeksu cywilnego.

Płatnik składek zawierający umowę ma obowiązek poinformować ZUS o każdej zmianie, np. o rozwiązaniu czy wygaśnięciu umowy. Płatni musi złożyć druk ZUS ZWUA – wyrejestrowanie niani z ubezpieczeń czy druk ZUS ZWPA – jeżeli płaciłeś składki tylko za nianię (czyli gdy przestajesz być płatnikiem składek). Wówczas ZUS przestanie płacić składki za nianię.

Jakimi ubezpieczeniami jest objęta niania w 2024?

Niania jest objęta:

1. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowymi i wypadkowym)

2. ubezpieczeniem zdrowotnym – jeżeli np. opieka nad Twoim dzieckiem jest jej jedyną pracą. Jeżeli np. niania jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym miejscu ma odprowadzane składki wówczas niania podlega tylko ubezpieczeniem zdrowotnym.

3. Co do ubezpieczenia chorobowego niania sama decyduje czy chce być nim objęta. Jeśli chce, składka na to ubezpieczenie jest potrącana z jej wynagrodzenia przez płatnika i odprowadzana do ZUS.

W zależności od statusu zatrudnienia niania wypełnia się różne formularze (ZUS ZUA, ZUS ZZA).

Jak rozliczać składki za nianię?

W zależności od tego ile niania zarobiła, taką deklarację należy złożyć, może to być ZUS DRA czy też ZUS DRA oraz raport miesięczny ZUS RCA – jeśli niania podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu lub tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Kto opłaca składki jeśli rodzic straci pracę?

W przypadku utraty przez rodziców albo rodzica samotnie wychowującego dziecko zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub działalności, składki opłaca się przez okres 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych przyczyn.

System teleinformatyczny do obsługi umów uaktywniających zawieranych z nianiami

Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 16 listopada 2022 r. o systemie teleinformatycznym do obsługi niektórych umów (Dz.U. z 2022 poz. 2754, dalej: ustawa). Dnia 23 grudnia 2022 r. ogłoszono ustawę. Ustawa ma nie mieć charakteru rejestru publicznego. Zakres pozyskiwanych danych będzie taki sam, jak w przypadku umów zawieranych w sposób tradycyjny. Do celów statystycznych minister właściwy do spraw pracy będzie jednak przetwarzał dane, ale zanonimizowane. 

Ważne

Ustawa reguluje system teleinformatyczny dot. umowy uaktywniającej z nianią, umów cywilnoprawnych - zlecenia i świadczenia usług oraz umów na okres próbny, na czas określony i nieokreślony. Minister ma jednak 3 lata na uruchomienie systemu, może to więc nastąpić nawet w 2026 r. do tego czasu będę więc obowiązywały dotychczasowe zasady w zakresie zatrudniania niań.

Przez obsługę w systemie teleinformatycznym umowy należy rozumieć:

  • zawarcie

  • zmianę

  • lub rozwiązanie umowy albo wygaśnięcie umowy

  • oraz dokonywanie innych czynności niezbędnych do realizacji praw i obowiązków wynikających z takiej umowy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego do obsługi umów.

Kadry
Kto jest chroniony przed zwolnieniem z pracy? Co z pracownikiem w wieku przedemerytalnym?
08 maja 2024

W Polsce, Kodeks Pracy oraz inne ustawy, takie jak ustawa o związkach zawodowych, zapewniają ochronę przed zwolnieniem dla wybranych grup pracowników. Do tych grup należą m.in. kobiety w ciąży, osoby w wieku przedemerytalnym, osoby korzystające ze zwolnień lekarskich oraz działacze związkowi.

Bezrobocie w kwietniu 2024 r.
08 maja 2024

Ile wynosi bezrobocie w kwietniu 2024 roku? Tak niskiego bezrobocia w kwietniu nie było od 1991 roku.

Wakacje składkowe - projekt ustawy po drugim czytaniu w sejmie
08 maja 2024

Wakacje składkowe - projekt ustawy jest już po drugim czytaniu w Sejmie. Nie było poprawek do projektu. Teraz będzie głosował cały Sejm. Dla kogo są wakacje składkowe? Jakie warunki trzeba spełnić, by móc złożyć wniosek do ZUS?

Urlop na żądanie dla nauczyciela 2024
08 maja 2024

Urlop na żądanie dla nauczyciela 2024 - czy nauczyciel może wziąć urlop na żądanie? Karta nauczyciela różnicuje urlopy nauczycieli zatrudnionych w szkołach feryjnych i nieferyjnych. Czy dyrektor, wicedyrektor i nauczyciel na stanowisku kierowniczym mogą korzystać z urlopu na żądanie?

Minimalne wynagrodzenie w 2024 roku wzrosło do 4 242 zł, a to nie koniec. Ile wyniesie po kolejnej podwyżce w lipcu? Jak Polska wypada w porównaniu z innymi krajami w UE?
08 maja 2024

Minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce oraz minimalna stawka godzinowa zostały podwyższone w styczniu 2024 roku.  Ile wyniosą po kolejnej podwyżce, która czeka nas w lipcu br.?

Podróż służbowa. Od czego zależy wysokość diet i innych należności?
08 maja 2024

W czasie krajowej podróży służbowej pracownikowi przysługują diety i zwrot kosztów przejazdów, noclegów oraz innych wydatków. Ich wysokość zależy od wielu okoliczności. Jakich?

Niezdolność pracownika do pracy. Jak długo można być na zwolnieniu lekarskim, żeby nie stracić pracy?
08 maja 2024

Pracownik korzystający ze zwolnienia lekarskiego znajduje się pod ochroną i pracodawca nie może rozwiązać z nim umowy o pracę. Ochrona nie jest jednak nieograniczona.

Wynagrodzenie pracownika młodocianego w wakacje 2024
08 maja 2024

Kim jest młodociany pracownik? Ile wynosi jego wynagrodzenie? 

Ważny termin 20 maja 2024 r. - ZUS zwróci nadpłacone składki pod jednym warunkiem
08 maja 2024

ZUS zwróci nadpłacone składki, ale trzeba spełnić jeden warunek. Co trzeba zrobić do 20 maja 2024 roku? Do kiedy ZUS zwraca nadpłatę składek w 2024 roku?

Jakie warunki należy spełniać, żeby uzyskać urlop ojcowski? Jakie są obowiązki pracodawcy?
08 maja 2024

Pracownik będący ojcem wychowującym dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego. Urlop jest udzielany w celu opieki nad dzieckiem, niezależnie od uprawnień matki dziecka.

pokaż więcej
Proszę czekać...