W przypadku zatrudniania osoby, która utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, na pracodawcy spoczywa obowiązek dostosowania stanowiska pracy oraz pomieszczeń socjalnych do jej potrzeb. Co prawda, realizacja tego obowiązku łączy się często z koniecznością poniesienia znacznych kosztów. Jednakże niewywiązanie się z tego obowiązku może skutkować konsekwencjami finansowymi większymi niż koszty dostosowania.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Obowiązek dostosowania stanowiska pracy
Na pracodawcy zatrudniającym osobę, która utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, spoczywa obowiązek dostosowania stanowiska pracy oraz pomieszczeń socjalnych do jej potrzeb. Stosownie bowiem do dyspozycji art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r., nr 127, poz. 721 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym.
Polecamy produkt: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami
Ustawodawca nie precyzuje, na czym powinno polegać wydzielenie lub zorganizowanie odpowiedniego stanowiska pracy. Może ono przybrać postać zarówno przystosowania istniejącego stanowiska do potrzeb osób niepełnosprawnych, jak i zorganizowania nowego stanowiska.
Należy zauważyć, iż ustawodawca nałożył na pracodawcę także powinność przystosowania pomieszczeń higienicznosanitarnych, tj. toalet, szatni, jadalni, do potrzeb osób niepełnosprawnych. Tym samym obowiązek pracodawcy jest bardzo szeroki. Obejmuje on bowiem pomieszczenia związane ze świadczeniem pracy i pobytem pracownika na terenie zakładu pracy.
Gotowość do pracy
Dostosowanie stanowiska pracy i pomieszczeń higienicznosanitarnych do potrzeb osób niepełnosprawnych winno nastąpić w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez pracownika gotowości przystąpienia do pracy.
Gotowości przystąpienia do pracy pracownik powinien zgłosić w ciągu miesiąca od dnia uznania go za osobę niepełnosprawną (art. 14 ust. 1 in fine ustawy).
Jeżeli tego nie zrobi w ustawowym terminie, pracodawca nie jest zobowiązany do dostosowania stanowiska pracy oraz pomieszczeń higienicznosanitarnych do jego potrzeb.
Przepisy nie określają formy, w jakiej pracownik powinien zgłosić gotowość do świadczenia pracy. Powinno ono nastąpić poprzez przez każde zachowanie pracownika ujawniające w dostateczny sposób jego zamiar kontynuacji stosunku pracy (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Może to zatem nastąpić pisemnie, ustnie, jak też przez każde inne zachowanie ujawniające wolę pracownika wobec pracodawcy w dostateczny sposób (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2007 r., sygn. akt I PK 117/07).
Brak obowiązku dostosowania
Powinność dostosowania nie powstaje, jeżeli wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub w skutek pozostawania przez niego w stanie nietrzeźwości. Na pracodawcy spoczywa ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających odmowę dostosowania stanowiska pracy (art. 14 ust. 2 ustawy).
Sankcje za niedostosowanie stanowiska pracy
Niedostosowanie stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej skutkować może dla pracodawcy bardzo poważnymi konsekwencjami finansowymi. Zgodnie z art. 23 ustawy, jeżeli pracodawca nie wydzieli lub nie zorganizuje w przepisanym terminie stanowiska pracy dla osoby, która utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, obowiązany jest dokonać, w dniu rozwiązania stosunku pracy z tą osobą, wpłaty na PFRON w wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za pracownika.
Dofinansowanie z PEFRON
Pracodawca może ubiegać się od PFRON o zwrotu kosztów:
- adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
- adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy;
- zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
- rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa powyżej.
Warunkiem ubiegania się o zwrotu kosztów adaptacji jest zatrudnianie przez okres co najmniej 36 miesięcy osoby niepełnosprawnej. Jednakże zwrot kosztów nie będzie przysługiwał, w przypadku gdy przyczyną powstania niepełnosprawności w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym przepisów prawa pracy (art. 26 ust. 1 i 2 ustawy).
Zwrot kosztów nie może przekraczać dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy (art. 26 ust. 3 ustawy).
Zobacz serwis: Ubezpieczenia społeczne