Edward L. (powód) od 1985 roku pracował w spółdzielni mieszkaniowej, a od kwietnia 1993 r. pełnił funkcję prezesa zarządu i dyrektora spółdzielni. 29 kwietnia 2004 r. rada nadzorcza odwołała Edwarda L. z funkcji prezesa zarządu. Poinformowano go również, że odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę w trybie art. 70 par. 2 k.p. i jednocześnie zwolniono go z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Podstawą odwołania była utrata zaufania i wiarygodności niezbędnych do kierowania spółdzielnią.
Powód wniósł pozew o ustalenie, że nadal pozostaje w stosunku pracy. Po roku od zwolnienia sąd orzekł, że powód pozostaje w stosunku pracy, gdyż odwołanie nie było skuteczne, a ponadto dokonane przez niewłaściwy organ. Wówczas w piśmie skierowanym do zarządu spółdzielni Edward L. zgłosił gotowość podjęcia pracy. Następnie wezwał spółdzielnię do wypłaty zaległego wynagrodzenia.
Sąd I instancji uznał roszczenie za zasadne. Przez sporny okres powód pozostawał w dyspozycji pracodawcy, a przyczyną niemożności świadczenia przez niego pracy były okoliczności zawinione po stronie pracodawcy polegające na podjęciu błędnej decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę. W trakcie procesu powód zgłaszał gotowość do pracy podczas rozmów z pełnomocnikiem spółdzielni. Dlatego na podstawie art. 81 par. 1 k.p. przysługiwało mu wynagrodzenie.
Z kolei Sąd II instancji zajął odmienne stanowisko. Stwierdził, że powód w żaden sposób nie udowodnił, że wykazywał gotowość do podjęcia pracy w pozwanej spółdzielni i że podejmował działania zmierzające do realizacji tego zamiaru. Powód oświadczył, że oficjalnie zgłosił się do pracy dopiero po wydaniu nieprawomocnego wyroku przez sąd I instancji. W ocenie sądu nie można uznać za zgłoszenie gotowości do pracy prowadzenie nieformalnych rozmów z przedstawicielami spółdzielni w trakcie spotkań w sądzie w związku z procesem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Gotowość do pracy i zamiar jej świadczenia muszą bowiem być zgłoszone organowi uprawnionemu do podejmowania decyzji w zakresie zatrudnienia. Wyrok ten powód zaskarżył skargą kasacyjną.
Sąd Najwyższy uchylił to orzeczenie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 81 par. 1 k.p. pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Pracownik zwolniony przez pracodawcę z obowiązku świadczenia pracy doznaje przeszkód w jej wykonywaniu z przyczyn dotyczących pracodawcy i z tego tytułu przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości określonej w tym przepisie (wyrok SN z 16 czerwca 2005 r., I PK 260/04).
To samo dotyczy sytuacji, gdy pracodawca nie dopuszcza pracownika do wykonywania pracy w błędnym przekonaniu, że stosunek pracy ustał (wyrok SN z 13 stycznia 2005 r., II PK 113/04). Zgłoszenie gotowości do pracy możne nastąpić przez każde zachowanie pracownika objawiające w dostateczny sposób jego zamiar kontynuacji stosunku pracy - pisemnie, ustnie lub telefonicznie. Nie ma również przeszkód, aby zgłoszenie takie oświadczyć pełnomocnikowi procesowemu pracodawcy albo poszczególnym członkom zarządu.
Sygn. akt I PK 117/07
MARIA SANKOWSKA