Postępowanie karne o umyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe w zawodach medycznych - to zagadnienie okazało się problematyczne, na etapie ubiegania się o wykonywanie zawodu lekarza, pielęgniarki, położnej czy dentysty. W związku z tym Minister Zdrowia Izabela Leszczyna rozważy propozycję zmiany legislacyjnej w zakresie składanego oświadczenia co do prowadzonego postępowania karnego przeciwko osobom mającym wykonywać zawód medyczny. Być może dojdzie do zmiany w sprawie procedury otrzymywania przez lekarzy, lekarzy dentystów oraz pielęgniarki i położne uprawnień do wykonywania tych zawodów.
- Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Minister Zdrowia
- Kto może zostać lekarzem? Co trzeba mieć żeby być lekarzem? Kiedy dostaje się prawo wykonywania zawodu lekarza?
- Oświadczenie o niekaralności
- Przegląd prasy i portali na INFOR.PL Subskrybuj nas na YOUTUBE!
- Absolwent czy lekarz, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne, nie może podjąć pracy w zawodzie mimo niestwierdzenia prawomocnym wyrokiem sądu popełnienia przez niego przestępstwa
- Stanowisko RPO - możliwe naruszenie konstytucyjne zasady wolności pracy
Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Minister Zdrowia
Na etapie ubiegania się o wykonywanie zawodu lekarza, pielęgniarki, położnej czy dentysty ważne jest złożenie oświadczenia W związku z tym Minister Zdrowia Izabela Leszczyna rozważy propozycję zmiany legislacyjnej w zakresie składanego oświadczenia co do prowadzonego postępowania karnego przeciwko kandydatom na osoby mające wykonywać zawód medyczny. Być może dojdzie do zmiany w sprawie procedury otrzymywania przez lekarzy, lekarzy dentystów oraz pielęgniarki i położne uprawnień do wykonywania tych zawodów.
Kto może zostać lekarzem? Co trzeba mieć żeby być lekarzem? Kiedy dostaje się prawo wykonywania zawodu lekarza?
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1516, dalej jako: ustawa) określa wymogi które należy spełnić, aby móc być wpisanym na listę lekarzy czy lekarzy dentystów.
Poniżej znajdują się warunki przyznania prawa wykonywania zawodu lekarza albo prawa wykonywania zawodu lekarza dentysty, które zostały szczegółowo sprecyzowane w ustawie. Generalnie okręgowa rada lekarska (ORL) przyznaje prawo wykonywania zawodu lekarza albo prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty (z pewnymi wyjątkami). Takie prawo ORL przyznaje osobie, która:
1) jest obywatelem polskim lub obywatelem innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
2) posiada:
a) dyplom ukończenia studiów na kierunku lekarskim wydany przez polską szkołę wyższą, potwierdzający posiadanie kwalifikacji w zakresie podstawowego kształcenia i ukończenie co najmniej sześcioletnich jednolitych studiów magisterskich na kierunku lekarskim, obejmujących co najmniej 5700 godzin dydaktycznych zajęć teoretycznych i praktycznych, w tym dwusemestralnego praktycznego nauczania klinicznego na 6. roku studiów, lub dyplom ukończenia studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym wydany przez polską szkołę wyższą, potwierdzający posiadanie kwalifikacji w zakresie podstawowego kształcenia i ukończenie co najmniej pięcioletnich jednolitych studiów magisterskich na kierunku lekarsko-dentystycznym, obejmujących co najmniej dwusemestralne praktyczne nauczanie kliniczne na 5. roku studiów i co najmniej 5000 godzin dydaktycznych zajęć teoretycznych i praktycznych, lub
b) dyplom ukończenia studiów na kierunku lekarskim wydany przez polską szkołę wyższą, potwierdzający posiadanie kwalifikacji w zakresie podstawowego kształcenia i ukończenie jednolitych studiów magisterskich na kierunku lekarskim rozpoczętych przed dniem 1 października 2012 r., lub dyplom ukończenia studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym wydany przez polską szkołę wyższą, potwierdzający posiadanie kwalifikacji w zakresie podstawowego kształcenia i ukończenie jednolitych studiów magisterskich na kierunku lekarsko-dentystycznym rozpoczętych przed dniem 1 października 2012 r., lub
c) dokument potwierdzający formalne kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty, spełniające minimalne wymogi kształcenia określone w przepisach prawa Unii Europejskiej, wydany przez inne niż Rzeczpospolita Polska państwo członkowskie Unii Europejskiej, wymieniony w wykazie, o którym mowa w art. 6b ustawy, i towarzyszące mu odpowiednie świadectwo wymienione w wykazie, o którym mowa w art. 6b ustawy, lub
d) dyplom lekarza lub lekarza dentysty wydany przez inne państwo niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, pod warunkiem że dyplom został uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny zgodnie z przepisami o szkolnictwie wyższym i nauce oraz że spełnia minimalne wymogi kształcenia określone w przepisach prawa Unii Europejskiej, lub
e) dyplom lekarza lub lekarza dentysty wydany w innym państwie niż państwo członkowskie Unii Europejskiej i świadectwo złożenia Lekarskiego Egzaminu Weryfikacyjnego, zwanego dalej ,,LEW'', albo Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Weryfikacyjneg
f) dokument potwierdzający formalne kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty, spełniające minimalne wymogi kształcenia określone w przepisach prawa Unii Europejskiej wraz z towarzyszącym mu odpowiednim świadectwem, jeżeli dokumenty te zostały wydane w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej przed dniem 1 stycznia 2021 r. i przed dniem 1 stycznia 2021 r. były wymienione w wykazie, o którym mowa w art. 6b ustawy;
3) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
4) posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty;
5) wykazuje nienaganną postawę etyczną.
Oświadczenie o niekaralności
Jednym z wymaganych dokumentów jest też złożenie oświadczenia o niekaralności. Oświadczenie powinno określać: nazwisko i imię lekarza, oznaczenie miejsca i datę złożenia oświadczenia oraz podpis lekarza. Sporna okazuje się jednak treść takiego oświadczenia, która zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich powinna zostać zmieniona, stąd też napisał w tej sprawie do Minister Zdrowia.
Aktualnie treść oświadczenia brzmi następująco: "Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że nie byłem karany za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz że nie toczy się przeciwko mnie postępowanie karne w sprawie o umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, oraz że nie zachodzą okoliczności, które zgodnie z Kodeksem Etyki Lekarskiej oraz innymi przepisami prawa, w rozumieniu wymogu określonego w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, mogłyby mieć wpływ na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej".
Trzeba mieć na uwadze, że samo wystąpienie RPO do MZ odnosi się nie tylko do ww. oświadczenia w zakresie zawodu lekarza czy lekarza dentysty, dotyczy także odpowiednich przepisów ustaw: o zawodach pielęgniarki i położnej, o izbach lekarskich, o samorządzie pielęgniarek i położnych. Rzecznik proponuje zainicjowanie prac legislacyjnych w celu zmiany tych ustaw, w zakresie właśnie zmiany treści brzmienia oświadczenia.
Przegląd prasy i portali na INFOR.PL Subskrybuj nas na YOUTUBE!
Rzecznik postuluje: "Chodzi o to, aby w przypadkach, gdy przeciw ubiegającym się o prawo wykonywania zawodu lekarza, dentysty i pielęgniarki, toczy się postępowanie karne o umyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, dana osoba:
- w miejsce słów: „Oraz że nie toczy się przeciwko mnie postępowanie karne w sprawie o umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe"
- oświadczała: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że toczy się przeciwko mnie postępowanie karne za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe”. Jednocześnie Autor oświadczenia miałby wskazać przedmiot postępowania z jego sygnaturą, organ je prowadzący oraz postawione mu zarzuty.
Jak podkreśla RPO: "wymienione ustawy powinny umożliwiać weryfikację w postępowaniu dwuinstancyjnym - odpowiednio przez sąd lekarski albo sąd pielęgniarek i położnych - czy toczące się postępowanie w fazie in personam jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia, że dowody wskazują z dużym prawdopodobieństwem, iż dana osoba, popełniła czyn zabroniony, którego rodzaj wskazuje, że wykonywanie zawodu zagraża bezpieczeństwu pacjentów lub grozi popełnieniem kolejnego czynu zabronionego lub przewinienia zawodowego - co uzasadnia wydanie postanowienia o tymczasowym zawieszeniu postępowania w przedmiocie uzyskania prawa wykonywania zawodu przez taką osobę.".
Absolwent czy lekarz, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne, nie może podjąć pracy w zawodzie mimo niestwierdzenia prawomocnym wyrokiem sądu popełnienia przez niego przestępstwa
Problem polega na tym, że absolwent, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne, nie może podjąć pracy w zawodzie mimo niestwierdzenia prawomocnym wyrokiem sądu popełnienia przez niego przestępstwa. Podobnie wygląda to w przypadku lekarza mającego prawo tylko na czas stażu podyplomowego, który zamierza wystąpić o nieograniczone prawo wykonywania zawodu. Zdaniem wnioskodawcy, który zwrócił się do RPO w tej sprawie, w wyniku postępowania karnego może dojść do faktycznego podwójnego ukarania. Takie osoby nie będą mogły wykonywać zawodu przez cały okres postępowania aż do jego zakończenia – a w przypadku skazania, do momentu jego zatarcia, nawet, jeśli sąd nie orzeknie zakazu wykonywania zawodu. Wnioskodawca wskazał, że, jeśli lekarz, przeciwko któremu toczy się postępowanie, otrzymałby prawo wykonywania zawodu i stał się członkiem izby, to jego postępowanie mógłby zostać ocenione bezpośrednio przez samorząd zawodowy, który ma największe kompetencje, aby stwierdzić, czy spełnia standardy zawodu. W jego ocenie taka sytuacja byłaby bardziej obiektywna i uczciwa.
Stanowisko RPO - możliwe naruszenie konstytucyjne zasady wolności pracy
Konstytucja RP stanowi, że każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. Jeżeli chodzi o te wyjątki, to ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Jak podkreśla RPO: "Argumenty wniosku są co do zasady trafne, lecz nie naruszenie art. 42 ust. 3 Konstytucji RP stanowi istotę problemu. Toczące się postępowanie karne jest tylko przesłanką, która w sposób nieproporcjonalny ogranicza dostęp do wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty. Regulacji tej można zatem postawić zarzut naruszenia art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, gdyż istnieje w systemie prawa inne rozwiązanie (art. 77 u.i.l.), które umożliwia osiągnięcie tożsamego efektu przy zachowaniu przesłanek proporcjonalności.".
Pozostaje czekać na odpowiedź Minister Zdrowia.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1516)