UMOWA LOJALNOŚCIOWA
Umowa lojalnościowa, zwana inaczej umową o zakazie konkurencji, ma na celu zabezpieczenie interesów pracodawcy przed ewentualnym, niepożądanym zachowaniem aktualnie zatrudnionych osób, jak i byłych pracowników. Zakaz konkurencji reguluje art. 101 Kodeksu pracy.
Polecamy: Kodeks pracy 2020 PREMIUM
Istota umowy lojalnościowej
Umowa o zakazie konkurencji może być zawarta na czas trwania stosunku pracy, jak i na czas określony po rozwiązaniu umowy o pracę. Istotą umowy lojalnościowej jest powstrzymywanie się przez pracownika, w czasie trwania stosunku pracy lub po jego zakończeniu, od działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, to znaczy od działalności, która narusza jego interesy.
Stroną umowy lojalnościowej w trakcie trwania zatrudnienia może być każda osoba fizyczna mająca status pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy. Umowa taka jest inną umową niż umowa o pracę. Może być zawarta jednocześnie z umową o pracę lub w późniejszym terminie. Zawarcie umowy o pracę może być uzależnione od jednoczesnego zawarcia umowy lojalnościowej. Odmowa zawarcia takiej umowy w czasie trwania stosunku pracy może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę.
Forma umowy o zakazie konkurencji
W umowie o zakazie konkurencji pracodawca nie może zabronić pracownikowi wykonywania wszelkiej działalności. Wolno mu natomiast zakazać pracownikowi tylko aktywności konkurencyjnej w stosunku do własnej działalności. Zakres zakazu konkurencji nałożonego na pracownika powinien być określony konkretnie i możliwie precyzyjnie.
Umowa o zakazie prowadzenia przez pracownika działalności konkurencyjnej w czasie trwania stosunku pracy, jak i umowa o zakazie konkurencji po rozwiązaniu stosunku pracy muszą być zawarte w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa zawarta bez zachowania pisemnej formy jest nieważna i nie wywołuje określonych w niej skutków prawnych.
Umowę o zakazie konkurencji obejmującą okres po ustaniu zatrudnienia można zawrzeć, gdy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na straty. W umowie takiej określa się czas obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy w przypadku naruszenia tego zakazu.
Konsekwencje dla pracownika
Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody. Oznacza to konieczność naprawienia nie tylko rzeczywistej straty, ale i utraconych korzyści. Niezależnie od odpowiedzialności materialnej, prowadzenie przez pracownika wzbronionej działalności konkurencyjnej może być uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W takim przypadku pracodawca może rozwiązać z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Zgodnie z art. 101(2) par. 3 Kodeksu Pracy odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Termin wypłaty odszkodowania powinien zostać określony w umowie. Wypłata może nastąpić jednorazowo w określonym dniu, bądź w ratach.
Były pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną byłemu pracodawcy wskutek naruszenia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy na podstawie Kodeksu cywilnego.
Spory o odszkodowanie za naruszenia zakazu konkurencji rozpoznają sądy pracy. Były pracodawca może wystąpić więc z powództwem o odszkodowanie za naruszenie zakazu konkurencji przed właściwym sądem pracy.
Szczegółowych informacji w tym zakresie udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Źródło:
Art. 101 Kodeksu pracy, rozdział IIa Zakaz konkurencji
www.pip.gov.pl