Sygnalista - ustawa
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej tzw. sygnalistów, który został opublikowany 18 października 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Szczegóły poniżej.
Projekt ustawy ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej, czyli tzw. dyrektywy o sygnalistach. Zgodnie z Dyrektywą termin implementacji to 17 grudnia 2021 r.
Sygnalista - od kiedy?
Pracodawcy zatrudniający przynajmniej 250 pracowników zobowiązani są do wdrożenia nowych przepisów w grudniu 2021 roku. Pracodawcy zatrudniający minimum 50 pracowników mają czas do 17 grudnia 2023 roku. Natomiast obowiązki określone w niniejszej ustawie nie dotyczą pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników.
Projekt ustawy szczegółowo opisuje:
Katalog naruszeń zgłaszanych przez sygnalistów
Zgłoszenia dotyczące naruszeń przepisów będą obowiązywały w następujących dziedzinach:
- zamówienia publiczne,
- usługi, produkty i rynki finansowe,
- zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
- bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami,
- bezpieczeństwo transportu w sektorze kolejowym, drogowym, morskim i żeglugi śródlądowej,
- ochrona środowiska, począwszy od gospodarowania odpadami aż po chemikalia,
- ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe,
- bezpieczeństwo żywności i pasz,
- zdrowie i dobrostan zwierząt,
- zdrowie publiczne, w tym prawa pacjentów i kontrola wyrobów tytoniowych,
- ochrona konsumentów,
- ochrona prywatności i danych osobowych,
- bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych,
- rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.
Dodatkowo pracodawca może ustanowić inne naruszenia niż wskazane powyżej np. dotyczące regulacji wewnętrznych w danym zakładzie pracy.
Jak sygnalista będzie zgłaszał naruszenia?
Pracodawca będzie zobowiązany do przygotowania regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określający wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Regulamin zgłoszeń wewnętrznych będzie ustalany po konsultacji z zakładową organizacją związkową albo przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
Regulamin zgłoszeń wewnętrznych będzie wchodził w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Czy sygnalista będzie chroniony?
Osoby dokonujące zgłoszenia naruszeń będą chronione – nie będą mogły być podejmowane w stosunku do nich działania odwetowe oraz nie będą mogły być niekorzystnie traktowane z powodu dokonania zgłoszenia.
Za niekorzystne traktowanie uważa się w szczególności:
- odmowę nawiązania stosunku pracy,
- wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy,
- nie zawarcie umowy o pracę na czas określony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, nie zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony lub nie zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony, po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony w sytuacji gdy pracownik miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa,
- obniżenie wynagrodzenia za pracę,
- wstrzymanie awansu albo pominięcie przy awansowaniu,
- pominięcie przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą,
- przeniesienie pracownika na niższe stanowisko pracy,
- zawieszenie w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych,
- przekazanie innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków pracowniczych,
- niekorzystną zmianę miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy,
- negatywną ocenę wyników pracy lub negatywną opinię o pracy,
- nałożenie lub zastosowanie środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze,
- wstrzymanie udziału lub pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe,
- nieuzasadnione skierowanie na badanie lekarskie, w tym badania psychiatryczne, o ile przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badanie,
- działanie zmierzające do utrudnienia znalezienia w przyszłości zatrudnienia w danym sektorze lub branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego- chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
Projekt ustawy przewiduje, że wejdzie ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.