Obowiązki wynikające z nowej dyrektywy można podzielić na kilka zasadniczych grup.
Wdrożenie kanałów pozwalających na anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości
Pierwszą grupę obowiązków stanowić będą wszystkie te działania jakie musi przedsięwziąć organizacja, aby zaprojektować, uruchomić i udostępnić kanały pozwalające na anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości. W ramach tych obowiązków przedsiębiorcy będą musieli zaprojektować nowe procesy wewnętrzne, właściwie opisać je językiem zrozumiałym i przyjętym w organizacji oraz zadbać o wewnętrzną spójność procesów zgłaszania nieprawidłowości z innymi procesami wewnętrznymi o charakterze compliance. Drugą grupą zagadnień będzie wybór optymalnych rozwiązań organizacyjnych, w tym rozwiązań technicznych gwarantujących z jednej strony pełną anonimowość osobom dokonującym zgłoszeń, ale również umożliwiających stały monitoring nad toczącymi się sprawami przy jednoczesnej efektywności kosztowej.
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami
Weryfikacja i analiza sygnałów
Kolejna grupa zagadnień obejmować będzie weryfikację i analizę tego, w jaki sposób będą obsługiwane spływające do organizacji sygnały oraz tego, w jakim trybie i przez kogo będą one następnie weryfikowane. Wiąże się to także z określeniem pewnych kryteriów brzegowych umożliwiających skierowanie sprawy na dalszy etap weryfikacji. Od prostych i błahych spraw, po te o najcięższym kalibrze. Przyjęcie wewnętrznych procedur w tym zakresie pozwoli nie tylko weryfikować i odpowiadać na sygnały o istotnym znaczeniu, ale także umożliwi sprawne zarządzanie procesem obsługi zgłoszeń. Może to nastręczać trudności gdyż nawet pozornie błahy sygnał może być wskazówką istnienia większego, dużo bardziej poważnego problemu. Wstępna ocena i weryfikacja meldunków nie może powodować, że ważne meldunki będą ginąć w gąszczu mniej istotnych spraw i zgłoszeń. Od tego może zależeć skuteczność całego przyjętego systemu. W tym miejscu niezbędnym będzie także podjęcie decyzji co do tego, czy organizacja będzie w stanie samodzielnie podołać nowym obowiązkom i czy będzie dysponowała odpowiednimi zasobami i kompetencjami, aby dokonywać właściwej weryfikacji meldunków. W niektórych przypadkach zgłoszenia mogą przecież dotyczyć poważnych przestępstw.
Organizacja powinna zastanowić się, i na koniec opisać, sposób kategoryzacji meldunków i postępowania w przypadku zgłoszenia nieprawidłowości o istotnym charakterze. To co będzie w danym przypadku mogło być uznane za istotne będzie zależało, w pewnym uproszczeniu, od związku jaki zachodzić będzie pomiędzy ujawnionymi przez sygnalistę okolicznościami a grożącymi firmie lub członkom zarządu sankcjami. Trzeba wskazać, że organizacja nie będzie mogła pominąć żadnego meldunku a każdy z sygnałów powinien zostać zweryfikowany z należytą starannością i uwagą. Ustalenie sposobu oceny poszczególnych sygnałów powinno zostać zweryfikowane pod kątem funkcjonującego w przedsiębiorstwie systemu zarządzania zgodnością. Warto bowiem wziąć pod uwagę wnioski płynące z działania systemu compliance oraz ocenę ryzyka organizacji. Konsekwencje zbagatelizowania zgłoszenia mogą w przyszłości przybierać różną formę, od nałożenia kar administracyjnych lub cofnięcia koncesji, aż po odpowiedzialność karną podmiotu zbiorowego.
Ochrona sygnalistów przed działaniami odwetowymi
Ważną grupą obowiązków ciążących na przedsiębiorcach będzie zaplanowanie i wdrożenie mechanizmów zapewniających skuteczną ochronę osób zgłaszających nieprawidłowości przed działaniami odwetowymi. Sygnalista powinien być w sposób skuteczny chroniony przez działaniami odwetowymi jakie mogłyby być prowadzone przeciwko niemu. To niezwykle ważny temat, który będzie musiał zostać zakotwiczony w kulturze organizacyjnej przedsiębiorstwa a pośrednio kreować i wpływać na system wartości przyjęty w organizacji. Bez względu na przyjęte polityki organizacja, poczynając od najwyższego kierownictwa, musi być w stanie sprostać nowym wyzwaniom. Bez najwyższych standardów etycznych, transparentności i bez codziennego zaangażowania kierownictwa nawet najlepsze instrukcje wewnętrzne pozostaną iluzoryczne a ochrona przed działaniami odwetowymi jedynie zbiorem pobożnych życzeń.
Polecamy serwis: Sygnalista