Zgodnie z ogólną zasadą, w związku z wypowiedzeniem przez pracodawcę umowy o pracę pracownikowi przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy. Przysługują one zatem, gdy pracownik w okresie wypowiedzenia poszukuje nowej pracy. Dni wolne należą się tylko wtedy, gdy okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosi co najmniej dwa tygodnie i tylko w przypadku dokonania wypowiedzenia przez pracodawcę (a więc nie dotyczy np. przypadku rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron czy rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę z winy pracownika). Prawo do dni wolnych przysługuje pracownikowi także w sytuacji wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy – ale tylko wówczas, gdy pracownik odmówił przyjęcia zaproponowanych warunków.
Na prawo pracownika do dni wolnych z tego tytułu nie wpływa rodzaj wypowiadanej umowy o pracę. Może to być zarówno umowa na czas określony (z wyjątkiem – ze względu na długość okresu wypowiedzenia – umowy na zastępstwo oraz umów zawieranych z pracownikami tymczasowymi), umowa na czas wykonania określonej pracy oraz umowa na czas nieokreślony. Prawo do wolnych dni nie przysługuje natomiast osobom, które świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy o dzieło, umowy zlecenia).
Zobacz również serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Wymiar zwolnienia na poszukiwanie pracy zależy bezpośrednio od długości okresu wypowiedzenia, jaki posiada określony pracownik. W przypadku dwutygodniowego lub jednomiesięcznego wypowiedzenia przysługują 2 dni robocze. Natomiast w przypadku trzymiesięcznego wypowiedzenia (a także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy), należą się 3 dni robocze.
W umowie o pracę lub w przepisach wewnętrznych obowiązujących u danego pracodawcy można ustalić większą liczbę dni wolnych niż wynikająca z przepisów k.p.
Zwolnienie na poszukiwanie pracy udzielane jest pracownikowi na jego pisemny wniosek (patrz wzór). W przypadku złożenia wniosku przez pracownika pracodawca ma obowiązek udzielić tego zwolnienia. Wykorzystanie dni wolnych może być dokonane jednorazowo w całości lub w częściach (np. kilka razy po jednym dniu). Kwestię tę pracownik powinien sprecyzować we wniosku. Ponadto pracownikowi przysługuje prawo wskazania dni, w których wnosi o zwolnienie od pracy – termin wykorzystania dni wolnych pracownik powinien jednak uzgodnić z pracodawcą. Skorzystanie przez pracownika z dni wolnych samowolnie bez zgody pracodawcy jest nieusprawiedliwioną nieobecnością.
Udzielenie pracownikowi dni wolnych na poszukiwanie pracy może być dokonane jedynie na dni, które są dla niego dniami pracy, dlatego też spośród wszystkich dni roboczych należy wyłączyć dni, w które pracownik nie świadczy pracy zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy (zob. np. pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 8 marca 2010 r., sygn. GPP-517-4560-17-1/10/PE/RP). Przez dni wolne od pracy rozumie się wszystkie dni, które nie są niedzielami i świętami ustawowo uznanymi za dni wolne od pracy. Jednak, udzielając dni wolnych pracownikowi, należy wyłączyć dni, w które świadczy on pracę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy. Udzielenie pracownikowi zwolnienia na poszukiwanie pracy w dniu dla niego wolnym od wykonywania pracy nie byłoby zgodne z celem tego uprawnienia.
Zobacz również: Ekwiwalent za niewykorzystane dni wolne na poszukiwanie pracy
Za dni zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Przy ustalaniu jego wysokości stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop – z tym jednak, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.
Przywrócenie do pracy pracownika, który skorzystał w trakcie wypowiedzenia z dni wolnych na poszukiwanie pracy, nie rodzi po stronie pracodawcy prawa do żądania zwrotu wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za te dni. Także nieosiągnięcie celu przez udzielone dni wolne (tj. znalezienie pracy) nie daje podstawy domagania się przez pracodawcę zwrotu wypłaconego wynagrodzenia.
Podsumowując, należy dodać, że pracownik ma prawo skorzystania z dni wolnych na poszukiwanie pracy, nie ma natomiast takiego obowiązku. Niewykorzystanie przysługujących dni wolnych nie daje pracownikowi prawa do ekwiwalentu pieniężnego.
Wzór. Wniosek o udzielenie pracownikowi zwolnienia od pracy w związku z poszukiwaniem pracy
Podstawa prawna:
● ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2012 r., poz. 1110
● rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy – Dz.U. Nr 62, poz. 289; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 230, poz. 2292