Jeżeli mają Państwo wątpliwości, czy pracownik wykorzystuje zwolnienie lekarskie zgodnie z jego przeznaczeniem, mogą Państwo przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystywania tego zwolnienia. Jeśli za czas zwolnienia przysługuje pracownikowi zasiłek chorobowy, mogą Państwo przeprowadzić kontrolę, pod warunkiem że są Państwo płatnikiem zasiłków. W przeciwnym razie o przeprowadzenie takiej kontroli mogą Państwo wnioskować do ZUS. Jeżeli okaże się, że pracownik w okresie zwolnienia lekarskiego wyjechał na wykupione wczasy, to może zostać pozbawiony prawa do wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku za cały okres objęty kontrolą oraz zwolniony z pracy w trybie dyscyplinarnym.
UZASADNIENIE
Za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną trwającą łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (a w przypadku pracownika, który ukończył 50 lat – do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego), pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia finansowanego przez pracodawcę (art. 92 § 1 Kodeksu pracy). Wysokość tego wynagrodzenia może być wyższa niż 80% podstawy wymiaru, jeżeli obowiązujące u danego pracodawcy przepisy to przewidują.
Jeżeli płatnik składek na dzień 30 listopada poprzedniego roku zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, ma on obowiązek ustalania prawa do zasiłków oraz ich wypłaty. To samo dotyczy płatników, którzy nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego na 30 listopada poprzedniego roku, ale w pierwszym miesiącu zgłaszania do ubezpieczeń zgłosili powyżej 20 osób. Tacy płatnicy są zobowiązani do kontrolowania prawidłowości wykorzystywania przez ubezpieczonych zwolnień od pracy zgodnie z celem ich wydania oraz do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Zakład pracy, który nie ma uprawnień do wypłaty zasiłków, ma prawo i obowiązek dokonania jedynie formalnej weryfikacji zwolnienia lekarskiego (czy zostało wypełnione prawidłowo i czy nie zostało sfałszowane). Nie ma natomiast możliwości przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Na wniosek płatnika składek kontroli dokonuje ZUS.
Jeżeli zwolnienie lekarskie Państwa pracownika dotyczy pierwszych 33 dni choroby w 2011 r. (ewentualnie 14 dni, jeżeli pracownik ukończył 50 lat) lub jeżeli są Państwo płatnikiem zasiłków chorobowych, mają Państwo prawo podjąć kontrolę we własnym zakresie.
WAŻNE!
Każdy pracodawca może kontrolować prawidłowość wykorzystywania przez pracownika zwolnienia lekarskiego (art. 68 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
Przed rozpoczęciem kontroli należy wyznaczyć spośród pracowników osobę (osoby) upoważnioną w Państwa imieniu do przeprowadzenia kontroli i wystawić jej imienne upoważnienie. Może to być np. osoba zajmująca się sprawami kadrowymi lub bezpośredni przełożony nieobecnego pracownika.
Upoważnienie to uprawnia m.in. do wykonywania kontroli w miejscu zamieszkania lub miejscu czasowego pobytu osoby kontrolowanej.
Nieobecność Państwa pracownika w domu w czasie kontroli nie przesądza jeszcze o tym, że wykorzystuje on zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem i przeznaczeniem. Nieobecność ta może być spowodowana koniecznością zakupu lekarstw lub np. wizytą kontrolną u lekarza. Pracownik nie ma również obowiązku pozostawania w domu podczas choroby. Może przebywać w miejscu zamieszkania osoby, która sprawuje nad nim opiekę lub pomaga mu w czasie choroby.
Jeżeli osoba upoważniona do kontroli nie zastanie Państwa pracownika w miejscu zamieszkania, powinna powtórzyć wizytę kontrolną, a dopiero później ocenić sytuację. Chory musi mieć możliwość wyjaśnienia przyczyny swojej nieobecności podczas kontroli.
W razie stwierdzenia w trakcie kontroli okoliczności uzasadniających, że zwolnienie lekarskie było wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem, osoba kontrolująca sporządza protokół, w którym podaje, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy. Protokół należy przedłożyć ubezpieczonemu w celu wniesienia przez niego uwag.
W Państwa przypadku dodatkowym argumentem i dowodem na wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z celem może być oświadczenie pracowników, którym np. Państwa pracownik mówił o zamiarze wyjazdu w okresie, na który wystawiono mu zwolnienie lekarskie. Podczas wizyty kontrolnej w domu pracownika osoba kontrolująca może również zasięgnąć informacji od sąsiadów, czy Państwa pracownik wyjechał za granicę.
Wszystkie te informacje powinny znaleźć się w protokole, ponieważ stanowi on dokument, na podstawie którego wyciągane są konsekwencje wobec pracownika.
WAŻNE!
Protokół z kontroli należy sporządzić tylko w przypadku stwierdzenia, że ubezpieczony niewłaściwie wykorzystuje zwolnienie lekarskie.
Jeżeli pracodawca ma wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie było wykorzystywane niezgodnie z celem jego wystawienia, powinien zwrócić się o rozstrzygnięcie do właściwej jednostki organizacyjnej ZUS. W razie sporu ZUS wydaje decyzję po uzyskaniu (w miarę potrzeby) opinii lekarza leczącego. Od tej decyzji przysługuje prawo odwołania się do właściwego miejscowo sądu rejonowego.
Konsekwencją stwierdzenia nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego przez pracownika jest przede wszystkim pozbawienie go prawa do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego za cały okres niezdolności objęty kontrolowanym zwolnieniem lekarskim (art. 17 ustawy zasiłkowej). Okres, za który w wyniku kontroli pozbawiono pracownika prawa do wynagrodzenia chorobowego, wlicza się do 33 lub odpowiednio 14 dni, za który pracodawca w danym roku kalendarzowym jest zobowiązany wypłacić to wynagrodzenie. Okres zwolnienia lekarskiego, za który pracownik stracił prawo do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku, należy wliczyć do okresu zasiłkowego.
Ponadto jeżeli pracownik w ewidentny sposób wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem, to dopuszcza się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, co może stanowić podstawę do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia. Orzecznictwo w tym zakresie jest zbieżne. Na ten temat wiele razy wypowiadał się Sąd Najwyższy, m.in. w wyroku z 21 października 1999 r., sygn. akt. I PKN 308/99, OSNP 2001/5/154, w którym orzekł, że „wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem może być naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych i stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. tylko wtedy, gdy pracownikowi można przypisać winę co najmniej w postaci rażącego niedbalstwa”. Również w wyroku z 1 lipca 1999 r., sygn. akt I PKN 139/99, M.Prawn. 2000/3/135, Sąd Najwyższy uznał, że „nadużycie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego może być podstawą niezwłocznego rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.) tylko wówczas, gdy stanowi równocześnie ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych”.
@RY1@i65/2011/016/i65.2011.016.000.0074.001.jpg@RY2@
@RY1@i65/2011/016/i65.2011.016.000.0074.002.jpg@RY2@
Podstawa prawna
- art. 17, art. 61 ust. 1 i ust. 2, art. 68 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- § 1, § 8–10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. Nr 65, poz. 743),
- art. 92 Kodeksu pracy.