Budowanie programów rozwojowych dla pracowników oraz prowadzenie procesu rozwoju organizacji zawsze wymaga szczególnej uwagi oraz dokładnej analizy potrzeb, umiejętności i kompetencji. A że w dbaniu o rozwój pracowników i organizacji – podobnie jak w wielu innych dziedzinach – sprawdza się zasada „im dalej w las, tym więcej drzew”, to wraz z upływem lat pojawiają się coraz bardziej wyrafinowane potrzeby dotyczące rozwoju pracowników i wspierania ich w realizacji codziennych zadań, proponowania zespołom pracowniczym metod pracy podnoszących efektywność przy jednoczesnej oszczędności czasu i wprowadzaniu do organizacji działań pomagających realizować cele biznesowe. Im bardziej dojrzałe są organizacje i pracujący w nich ludzie, tym silniejsza jest potrzeba dokładnego dopasowywania działań rozwojowych, korygujących czy wspierających zmiany do kultury firmy, ludzi i sytuacji.
Jedną z pomocnych metod jest team coaching. Ta metoda pracy, zwłaszcza jeśli połączymy ją z sesjami action learning, jest bardzo atrakcyjną i skuteczną alternatywą dla tradycyjnych szkoleń.
Czym jest team coaching?
Jest pracą w małym zespole, skoncentrowaną na jednym problemie, umiejętności bądź zagadnieniu. Możliwością praktycznego przećwiczenia wiedzy i umiejętności zdobywanych w trakcie tradycyjnych szkoleń. Miejscem i czasem na wymianę doświadczeń, pomysłów i idei, a także na prowadzenie konstruktywnych sporów. Przestrzenią, w której dzięki wsparciu prowadzącego coacha mogą powstawać nowe idee na bieżąco bezpiecznie weryfikowane przez innych. Miejscem, gdzie spór lub konflikt zamienią się w dyskusję przynoszącą konkretne wnioski i ustalenia. Szansą i możliwością na otrzymanie dogłębnego, precyzyjnego feedbacku nie tylko od coacha, lecz także od pozostałych uczestników. Bezpiecznym poligonem doświadczalnym do szlifowania umiejętności, zmiany nawyków i testowania nowych pomysłów. Wreszcie miejscem, w którym uczestnicy mają możliwość sprawdzenia, jak ich metody działania i pomysły są odbierane przez innych. Team coaching to także przestrzeń do tego, by uzupełnić wiedzę od razu przekładając ją na praktykę.
Z praktyki coacha
Ostatnio prowadziłam team coaching dla zespołu zarządzającego w pewnej fabryce. Tym razem koncentrowaliśmy się na umiejętności rozpoznawania typów osobowości pracowników i dostosowywania sposobu komunikacji do danego typu. Po krótkim wstępie, w czasie którego zostały wprowadzone niezbędne informacje dotyczące typów osobowości, zaczęliśmy ćwiczyć w praktyce. Ponieważ prowadziłyśmy ten coaching we dwie, jedna z nas wcielała się w rolę pracownika o określonym typie osobowości, druga obserwowała przebieg ćwiczenia, by móc udzielić feedbacku. Pierwsze ćwiczenia wykonaliśmy z mniejszym lub większym oporem, a trudności, które się pojawiły, dotyczyły przede wszystkim umiejętności dostosowania swojego sposobu komunikacji do zidentyfikowanego typu. Ale już trzecie czy czwarte ćwiczenie poszło uczestnikom doskonale. I to jest właśnie siła team coachingu – możliwość wielokrotnego przećwiczenia tego samego. Dzięki kilkukrotnemu wzmocnieniu pozostaje nie tylko to, że „robiłem takie ćwiczenie”, lecz także to, „jaki dostawałem feedback po każdej próbie i na co musiałem zwracać szczególną uwagę”.
Gdy kończyłyśmy zajęcia i pytałyśmy uczestników o ich ocenę, uznali, że miały one niezwykle praktyczny i przydatny wymiar. Wszyscy wyszli z team coachingu z założeniem, że spróbują zidentyfikować typy swoich pracowników i zastanowią się nad tym, jaki jest najlepszy sposób komunikacji z nimi.
Wsparcie rozwoju
W jakich sytuacjach można sięgać po team coachingową formę pracy? Wtedy, gdy chcemy wesprzeć pracowników w realizacji zadań rozwojowych i gdy zależy nam na tym, by doskonalili umiejętności i kompetencje. Team coaching jest skuteczną metodą pracy z osobami, które potrafią dobrze identyfikować swoje mocne strony i obszary do rozwoju. Jest również doskonałym narzędziem wsparcia rozwojowego po badaniach 360 stopni i innych ocenach służących zidentyfikowaniu poziomu kompetencji, umiejętności i postaw. Można też powiedzieć – patrząc na poziomy uczenia się – że team coaching wspiera proces przechodzenia z poziomu świadomej kompetencji na poziom nieświadomej kompetencji.
Usprawnienie komunikacji
Team coaching jest też metodą pracy, która doskonale sprawdza się jako narzędzie wspomagające usprawnianie komunikacji i współpracy w zespole. Może być działaniem wspierającym realizację projektów lub wdrażanie strategii biznesowych. Stanowi wsparcie dla zespołów przechodzących przez zmiany, pomaga w przeprowadzaniu ich restrukturyzacji. Zastosowanie team coachingu w pracy zespołów problemowych powoływanych w firmach np. po badaniach opinii pracowniczej pozwala na usprawnienie ich pracy i znajdowanie przez te zespoły optymalnych rozwiązań. Jednocześnie pozwala zaoszczędzić czasem zupełnie niepotrzebnych napięć i sytuacji kryzysowych.
Systematyczność i czas trwania
Jeśli spojrzymy na team coaching jako narzędzie pracy rozwojowej, jest jeden element, który stanowi o jego skuteczności i sukcesie – jest to systematyczność.
Tak, jak jedna jaskółka wiosny nie czyni, tak jeden team coaching rozwojowy nie spowoduje, że uczestniczące w nim osoby wejdą na poziom nieświadomej kompetencji. Dlatego proponuję realizację cyklów złożonych z 8–14 spotkań odbywających się regularnie co miesiąc (maksymalnie 6 tygodni). Takie roczne czy półtoraroczne cykle przynoszą efekty w postaci trwałych zmian w zachowaniach i umiejętnościach pracowników.
Warto też wybierać team coaching jako formę pracy, gdy na tradycyjne szkolenia brakuje czasu, a mamy do czynienia z osobami chcącymi się rozwijać. Nie bez powodu zwracam tu uwagę na czas – podczas gdy tradycyjne szkolenie trwa zwykle dwa dni, team coaching prowadzony w maksymalnie 4-osobowym zespole może trwać 3–4 godziny. To powoduje, że jako forma pracy jest znacznie bardziej przyjazny dla uczestników i łatwiejszy do umieszczenia w codziennym harmonogramie zajęć.
Mierzenie efektów
W przypadku gdy chcemy traktować team coaching jako narzędzie wspierania w rozwoju, warto zastanowić się nad tym, jak zmierzyć jego efekty. Dla jednego z klientów zaplanowaliśmy i uruchomiliśmy proces, który rozpoczyna się oceną 360 stopni dotyczącą kompetencji menedżerskich. Na podstawie wyników uzyskanych w badaniu, a także na podstawie ocen uzyskanych w trakcie assessment center uzupełniających badanie 360 stopni, zaplanowane zostały team coachingi dla osób uczestniczących w projekcie. To 12 spotkań odbywających się co cztery – pięć tygodni. Każde spotkanie team coachingowe trwa 3,5 godziny i jest poświęcone tylko jednemu zagadnieniu, którego doskonalenie było rekomendacją po przeprowadzonych badaniach.
Dopasowanie do zespołu
Niezależnie od tego, w której z powyższych sytuacji zdecydujemy się na pracę metodą team coachingu, zawsze będzie on miał tę samą zaletę – pracę na realnych sytuacjach, opartą na doświadczeniach uczestników.
Niezwykle istotne jest również, że team coaching to proces ściśle dopasowany do całego uczestniczącego w nim zespołu, a więc uwzględniający preferencje dotyczące sposobu uczenia się, doświadczania, uzyskiwania informacji zwrotnej czy dyskusji nad problemami i pomysłami. To ścisłe dopasowanie do zespołu oznacza również, że stosowane przez coacha narzędzia i metody pracy współgrają z oczekiwaniami uczestników, nie stanowią więc dla nich zagrożenia i nie są inwazyjne. Dodatkowo zaś dzięki ścisłemu dopasowaniu i coachingowym metodom pracy każdy z uczestników ma możliwość wypracowywania własnych rozwiązań i testowania ich w bezpiecznych dla siebie warunkach. Zaangażowanie poszczególnych osób w tę formę pracy przyczynia się również do wzrostu poziomu otwartości w komunikacji w codziennej pracy i uczy udzielania sobie otwartego, precyzyjnego i dobrze zbudowanego feedbacku.
Szczególne zaufanie
Według mnie jest jeszcze jedna wartość dodana tej metody pracy. W dobrze poprowadzonym procesie powstaje szczególny rodzaj zaufania pomiędzy prowadzącym a uczestnikami. Jest to zaufanie tworzone nie tylko dzięki autorytetowi, jaki prowadzący buduje w uczestnikach i sposobowi komunikacji między nimi, lecz także praktyczności proponowanych w trakcie team coachingu rozwiązań. Ponieważ team coaching – zwłaszcza rozwojowy – jest procesem trwającym minimum kilka miesięcy, uczestnicy mają szansę zobaczyć, że proponowane rozwiązania i metody działania sprawdzają się w codziennym działaniu. Wracając na spotkania team cochingowe, są więc coraz bardziej otwarci na dyskusję i przepracowywanie rzeczywistych sytuacji, z którymi mają do czynienia w pracy. Przestają się bać przyznawania do błędów i porażek, co z kolei pozwala na zmianę nawet najmocniej utrwalonych nawyków. W efekcie korzysta sam zainteresowany, zespół, w którym pracuje (lub którym kieruje), i cała organizacja. Dodatkowo zaś coach uzyskuje obraz organizacji bądź zespołu poparty realnymi przykładami i sytuacjami. A to z kolei pozwala mu na przekazywanie organizacji dokładnego feedbacku wraz ze wskazywaniem obszarów wymagających zainteresowania i pogłębienia problemu.
O ile szkolenia w większości wpływają na poziom umiejętności, zachowań i kompetencji, o tyle w procesie team coachingu praca odbywa się także na poziomie postaw, przekonań i wartości. Zwiększa się więc szansa na to, że zmiany, które zajdą w uczestniczących w procesie, będą trwałe. Dzięki temu z przekonaniem będą sięgali do narzędzi, metod i sposobów wypracowanych w trakcie team coachingowych sesji.