Płeć mózgu. Zrozum siebie
Co więc motywuje kobiety do bycia żołnierzami, politykami czy informatykami? Okazuje się, że paradoksalnie jest to właśnie płeć. Jednak nie płeć biologiczna, a psychologiczna.
Męskość, kobiecość i androgynia
Płeć psychologiczna stanowi poczucie przynależności do danej płci, kształtuje nasze oczekiwania i działania wedle tego, co w danym społeczeństwie postrzegane jest jako męskie lub kobiece. Jest nabywana w trakcie życia i stanowi efekt interakcji czynników kulturowych i biologicznych.
Polecamy produkt: Serwis Prawno-Pracowniczy
W 1974 r. Sandra Bem wysunęła tezę, że męskość oraz kobiecość charakteryzują konkretne cechy. Przykładowo: cechami kobiecymi są opiekuńczość, wrażliwość czy zdolność do poświęcania się. Jako cechy męskie wyróżnić można chociażby łatwość w podejmowaniu decyzji, niezależność i agresywność. Oczywiście zestawy cech składających się na konkretną płeć psychologiczną są odzwierciedleniem wzorców i stereotypów obowiązujących w danej kulturze, jednak nie sposób zaprzeczyć, że wzorce te mają pewien wpływ na kształtowanie się osobowości.
Co ciekawe, męskość i kobiecość plasują się jako krańce swoistego kontinuum, którego środkową część stanowi androgynia – łącząca w sobie cechy i zachowania charakterystyczne dla obu rodzajów. Według Bem osoby androgyniczne mają możliwość prezentowania szerszego repertuaru zachowań niż pozostałe typy płciowe. Zachowania oraz koncepcja własnej osoby u ludzi androgynicznych nie odwołują się do kulturowych wzorców kobiecości i męskości, co umożliwia tym osobom sprawniejsze adaptowanie się do nowych sytuacji, ponieważ stereotypy dotyczące ról płciowych nie stanowią dla nich bariery.
Płeć psychologiczna a wybory zawodowe
W wielu obszarach zawodowych wciąż pokutuje przekonanie, że konkretna płeć biologiczna predysponuje do pełnienia określonej funkcji, a pojawienie się przedstawiciela lub przedstawicielki płci przeciwnej wśród reprezentantów tego typu zawodu budzi zaskoczenie lub ciekawość. Nadal potrafią nas dziwić kobiety-programiści czy mężczyźni chcący opiekować się dziećmi. Okazuje się, że „nietypowe” wybory zawodowe często podejmowane są przez osoby w typie androgynicznym.
W 2007 roku Lemons i Parzinger przedstawili wyniki badań przeprowadzonych wśród pracowników branży IT. Na ich podstawie można wywnioskować, że pracujące w tej dziedzinie kobiety postrzegają role płciowe w sposób charakterystyczny dla typu androgynicznego. Mimo, że pracują w branży zdominowanej przez mężczyzn, są w stanie rozpatrywać swoje sukcesy i porażki jako wynik własnych działań i poziomu kompetencji, ograniczając patrzenie na siebie i współpracowników przez pryzmat stereotypów płciowych.
Z kolei badania A. Lipińskiej-Grobelny i I. Goździk pokazują, że płeć psychologiczna wpływa na poziom zadowolenia z wykonywania pracy: kobiece kobiety wykazują wyższy poziom satysfakcji z pracy w branżach „kobiecych” niż ich koleżanki po fachu, prezentujące typ androgyniczny czy też męski. Jak wskazuje S. Bem, schemat płci poszukuje w otoczeniu informacji pozostających z nim w zgodzie, zatem kobiece kobiety będą unikać zachowań nietypowych dla swojej płci, co jednocześnie może wpływać na wyższy poziom satysfakcji z wykonywa zadań kulturowo przypisanych kobietom. Takie osoby chętniej będą wykonywać obowiązki związane z edukacją dzieci czy zachowaniami prospołecznymi.
Jak wskazują przytoczone teorie i badania, płeć biologiczna nie determinuje zdolności niezbędnych do pełnienia określonej roli. Jeśli już możemy mówić o płci w tym kontekście – będzie to raczej płeć psychologiczna, zestaw indywidualnych cech wpisujących się mniej lub bardziej w to, co postrzegamy jako męskie lub kobiece. Prawdopodobnie osoby androgyniczne będą mieć większą odwagę do realizowania się w zawodach nietypowych dla swojej płci, ponieważ w mniejszym stopniu niż reszta populacji odczuwają presję społeczną związaną z pełnieniem określonych ról. Z kolei „męscy mężczyźni” i „kobiece kobiety” będą wykazywać większą skłonność do sztywnego postrzegania aktywności, w których powinni się realizować oraz lepiej odnajdą się w zawodach tradycyjnie kojarzonych z ich płcią biologiczną. Wiedza na ten temat z powodzeniem może być wykorzystywana w poradnictwie zawodowym – choć należy pamiętać, że indywidualna, dynamiczna struktura osobowości pojedynczych jednostek może wymykać się ujęciu statystycznemu.
Polecamy serwis: Sektor publiczny