Kogo obowiązuje nakaz zakrywania ust i nosa?
Zgodnie z aktualnym brzmieniem rozporządzeniem[1] obowiązek ten obejmuje osoby znajdujące się w zakładzie pracy, jeżeli w danym pomieszczeniu przebywa więcej niż 1 osoba - chyba że pracodawca postanowi inaczej. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to pracownik sensu stricto (osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę), czy osoba wykonująca pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną, w tym w ramach samozatrudnienia. Jakkolwiek nie zawsze znajduje to uzasadnienie - bez znaczenia jest też powierzchnia pomieszczenia, w jakiej przebywają dane osoby, a więc czy jest to dwuosobowy pokój, czy tzw. open space, czy też hala produkcyjna.
Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2021
Czy wystarczającym zabezpieczeniem nie będzie już odgrodzenie stanowisk pracy plexi?
W przeciwieństwie do dotychczasowych przepisów, które pozwalały na bezpieczne dystansowanie pracowników na odległość co najmniej 1,5m pomiędzy stanowiskami pracy poprzez oddzielenie ich pleksami, obecnie rozwiązania te nie są już wystarczające, by zwolnić z obowiązku zakrywania ust i nosa. Niemniej obecnie to do pracodawcy należy decyzja, czy nakaz noszenia maseczek będzie obowiązywać w jego organizacji – niezależnie od pozostałych środków bezpieczeństwa narzuconych przepisami.
Czy obowiązek dotyczy też pomieszczeń wspólnych takich jak stołówka, kuchnia, łazienka?
Rozporządzenie w pierwotnym brzmieniu nie precyzowało, jakiego typu pomieszczeń dotyczy obowiązek zakrywania ust i nosa i nie wprowadzało w tym zakresie żadnych wyjątków. Po ekspresowej noweli z 1 grudnia 2020 r., obecnie konieczności zakrywania ust i nosa nie ma już w trakcie spożywania posiłków lub napojów w zakładach pracy – niezależnie od tego, czy decyzją pracodawcy w pozostałych okolicznościach członkowie zespołu obowiązani są nosić maseczki w czasie pracy. Nie ma też znaczenia, czy spożywanie posiłków odbywa się w firmowej stołówce, czy innym pomieszczeniu, w tym w pokoju, w którym pracownicy wykonują swoje obowiązki.
Czy pracownicy muszą nosić maseczkę przez cały dzień pracy?
O ile pracodawca nie zdecyduje inaczej, przepis nakazuje zakrywanie twarzy osobom pozostającym w określonych warunkach. Bez znaczenia pozostaje, czy kilka osób będzie przebywało we wspólnym pomieszczeniu chwilę, czy 8 godzin. Obowiązek zakrywania ust i nosa obowiązuje je na takich samych zasadach. Aby zadbać o możliwie względny komfort członków zespołu, warto więc wprowadzać takie rozwiązania jak np.:
- zastępowanie maseczek przyłbicami - które zapewniają większy dostęp tlenu;
- rotacyjne pory/dni pracy osób zajmujących stale to samo pomieszczenie - tak by w miarę możliwości lokalowych zapewnić możliwość indywidualnego przebywania w nich;
- dodatkowe przerwy w pracy i pomieszczenie, w którym pracownik - pozostając w samotności - będzie mógł zregenerować się bez konieczności noszenia maseczki.
Czy pracodawca ma prawo/obowiązek egzekwowania obowiązku zakrywania twarzy?
Jakkolwiek przepisy rozporządzenia adresowane są bezpośrednio do indywidualnych osób i nie nakładają na inne podmioty obowiązku monitorowania tego faktu, to z uwagi na obowiązki pracodawcy w zakresie BHP należy uznać za dopuszczalne egzekwowanie tego obowiązku w stosunku do pracowników/innych osób świadczących pracę w biurze, którzy obowiązani są do zakrywania twarzy na podstawie przepisów. Zwłaszcza biorąc pod uwagę, że to do niego należy decyzja o obowiązku noszenia maseczek w biurze.
Przestrzeganie obowiązku zakrywania ust w ww. przypadkach pracodawca może więc egzekwować w szczególności poprzez karę upomnienia lub nagany. Uzasadnione jest to zwłaszcza, jeśli niesubordynacja pracowników jest nagminna i celowa.
Czy pracownik może odmówić zakrywania twarzy?
Jeśli chodzi o skuteczną możliwość odmowy noszenia maseczki (lub innego sposobu zakrywania ust i nosa) wynikać może ona z przeciwskazań zdrowotnych. W tym przypadku, pracownik powinien przedstawić stosowne zaświadczenie lekarskie, które zwalnia go z obowiązku przestrzegania niektórych przepisów BHP obowiązujących na terenie zakładu pracy z uwagi na przeciwskazania zdrowotne. Pracodawca jest uprawniony do żądania przedstawienia – co najmniej do wglądu – takiego zaświadczenia lekarskiego, chyba że przeciwskazania (o których mowa w odpowiedzi na pyt. 7) są ewidentne i nie budzą jego wątpliwości.
Czy istnieją wyjątki od nowego obowiązku?
Od 2 grudnia 2020 r. poza okolicznościami, polecającymi na:
- całościowych zaburzeniach rozwoju, zaburzeniach psychicznych, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym, znacznym albo głębokim;
- trudności w samodzielnym zakryciu lub odkryciu ust lub nosa;
- umożliwieniu komunikowania się z osobą doświadczającą trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się;
- spożywania posiłków lub napojów w zakładach pracy;
- decyzji pracodawcy dot. rezygnacji z obowiązku zasłaniania twarzy;
- wykonywaniu czynności zawodowych, służbowych lub zarobkowych w budynkach użyteczności publicznej - chyba że zarządzający takim budynkiem postanowi inaczej, z wyjątkiem osoby wykonującej bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów w czasie jej wykonywania
aktualne przepisy nie prowadzają wyjątków od obowiązku zakrywania ust i nosa w trakcie pracy w firmie.
Czy trzeba uwzględnić obowiązek zakrywania ust i nosa w wewnętrznej procedurze w firmie?
Nie ma konieczności wprowadzania nowego obowiązku w wewnętrznej procedurze. Wynika to z faktu, że obowiązuje on na podstawie samego rozporządzenia. Niezależnie od tego warto wdrożyć kompleksową procedurę, która określi zasady organizacji pracy w biurze. Jest to szczególnie przydatne, jeśli chodzi o zasady korzystania z powierzchni wspólnych, open space, stołówek, rotacji w korzystaniu z poszczególnych pomieszczeń.
Polecamy serwis: BHP
[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii z dnia 26 listopada 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2091).