Krzysztof Kononowicz, ekspert z zakresu wypadków przy pracy
Odszkodowanie za wypadek w drodze do pracy lub z pracy?
Należy pamiętać, że w przypadku wypadku w drodze do pracy lub z pracy nie przysługuje poszkodowanemu jednorazowe odszkodowanie z ZUS.
Kiedy można mówić o wypadku w drodze do pracy lub z pracy?
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc droga najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.
Definicja wypadku w drodze do pracy lub z pracy jest zawiła i nieoczywista.
Postępowanie w sprawie o wypadek przy pracy
Polecamy: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami.
Nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną
Zdarzenie będące przyczyną wypadku musi być nagłe. Ta przesłanka nie budzi większych wątpliwości. Za przyczynę zewnętrzną rozumie się okoliczność pozostającą poza wolą i świadomością pracownika, która nie tkwi w organizmie poszkodowanego (np. przewrócenie na chodniku, potrącenia przez samochód, kolizja drogowa, upadek w środkach transportu miejskiego).
Droga
Droga pracownika do pracy lub z pracy zaczyna się w momencie opuszczenia zakładu pracy lub miejsca zamieszkania i kończy się w momencie przekroczenia drzwi mieszkania lub bram zakładu pracy. W przypadku pracownika zamieszkującego dom jednorodzinny, droga rozpoczyna się i kończy po przekroczeniu progu budynku, a nie granicy działki. W przypadku mieszkania np. w bloku, wypadek na klatce schodowej będzie uznany za wypadek w drodze do pracy lub z pracy.
Postępowanie w sprawie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy
Droga z pracy lub do pracy nie musi zaczynać się i kończyć w miejscu zamieszkania pracownika. Przepisy przewidują, że wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy jest również wypadek, który miał miejsce w drodze do miejsca lub z miejsca:
- innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;
- zwykłego wykonywania funkcjo lub zdań zawodowych albo społecznych;
- zwykłego spożywania posiłków;
- odbywania nauki lub studiów.
Droga - najkrótsza
Zgodnie z pierwszym zdaniem definicji wypadku w drodze do pracy lub z pracy, droga w czasie której nastąpił wypadek, musi być najkrótszą z możliwych. Zgodnie z drugim zdaniem, pracownik może poruszać się drogą najdogodniejszą ze względów komunikacyjnych. Względy komunikacyjne rozumiane są najczęściej jako wybór drogi dłuższej ale wbrew pozorom szybszej lub bardziej komfortowej, np. ze względu na konieczność dokonywania mniejszej liczby przesiadek przez pracownika.
Jak uzyskać świadczenia z tytułu wypadku czy pracy?
Droga - nieprzerwana
Przepisy nakładają na pracownika obowiązek nieprzerywania drogi do pracy lub z pracy. W drugim zdaniu definicji dopuszczalny jest wyjątek. Mianowicie, przerwa musi być życiowo uzasadniona. Problemem jest natomiast zrozumienie tego co oznacza „uzasadniona życiowo przerwa”. Sądy uznają powszechnie, że przerwa w drodze do pracy lub z pracy, która nastąpiła w celu zrobienia zakupów spożywczych czy leków, jest życiowo uzasadniona. Przerwa, która nastąpiła w celu odbycia spotkania towarzyskiego np. w kawiarni nie będzie już zdaniem sądów życiowo uzasadniona.
Świadczenia dla poszkodowanego pracownika
Pracownik poszkodowany w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy, jeżeli stał się niezdolny do pracy, ma prawo do pełnego wynagrodzenia w okresie niezdolności przez łączny okres 215 dni.
Świadczenia od pracodawcy
W tym czasie, przez 33 dni pracodawca wypłaca pełne wynagrodzenia.
Przerwa w pracy a wypadek przy pracy - orzecznictwo Sądu Najwyższego
Świadczenia z ZUS
Od 34 dnia niezdolności, to ZUS wypłaca poszkodowanemu tzw. zasiłek chorobowy, przez okres kolejnych 182 dni. Po upływie tego okresu, a w przypadku dalszej niezdolności do pracy, pracownik otrzyma z ZUS tzw. świadczenie rehabilitacyjne, o ile lekarz orzecznik ZUS uzna, że niezdolność o pracy wciąż trwa. Pracownik ma możliwość pobierania świadczenia przez okres kolejnych 12 miesięcy. Przez pierwsze 3 miesiące jego wysokość będzie równa 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. W okresie pozostałych 9 miesięcy, wynosić będzie zaledwie 75% tego wymiaru. Ostatnim etapem, po wyczerpaniu rocznego okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, jest możliwość ubiegania się o rentę z ZUS. Przed przyznaniem przez ZUS prawa do renty, o niezdolności do pracy musi wypowiedzieć się również lekarz orzecznik ZUS.
Dlaczego poszkodowany pracownik nie otrzyma z ZUS odszkodowania?
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi, od 2002 r. przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych „Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.” Przepisy nie uwzględniają konsekwencji wypadków w drodze do pracy.
Jak dostać odszkodowanie?
Pracownicy często mają wykupione dodatkowe tzw. grupowe ubezpieczenie pracownicze. Zdarzają się sytuacje, w którym Ogólne Warunki Ubezpieczenia przewidują odszkodowanie również za szkodę wynikającą wypadku, do którego doszło w drodze do pracy lub z pracy. O szczegóły należy dopytywać pracodawcę.
Należy jednak pamiętać, że jeżeli do wypadku w drodze do pracy lub z pracy doszło w wyniku wypadku komunikacyjnego lub np. na śliskiej niezabezpieczonej nawierzchni, poszkodowany może dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia niezależnie, od sprawcy wypadku czy zarządcy drogi. Nie traci on wtedy uprawnienia do pobierania pełnego wynagrodzenia w ww. okresach ani prawa do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego czy renty.
Nieprawidłowe prowadzenie dokumentacji pracowniczej - konsekwencje prawne