Wysokie temperatury w pracy. Obowiązki pracodawcy. Prawa pracownika

• Brak maksymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy
• Klimatyzacja lub wentylacja pomieszczeń pracy
• Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
• Obowiązek zapewnienia napojów chłodzących
• Powstrzymanie się od wykonywania pracy

Brak maksymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy

Chociaż przegrzanie organizmu może być tragiczne w skutkach, to w przepisach bhp nie ma określonej maksymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy. Zostały tylko ustalone jej minimalne wysokości. W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).

Nie oznacza to, że pracodawca może dopuścić do nadmiernie wysokiej temperatury w pomieszczeniach pracy. Jeżeli bowiem w pomieszczeniach pracy będzie wysoka temperatura, to nie będzie odpowiednia do danego rodzaju wykonywanej pracy. W związku z tym specjaliści bhp uznają, że w pomieszczeniach biurowych temperatura nie powinna przekraczać 30°C, przy ciężkiej pracy fizycznej w hali 28°C, a w warunkach szczególnych 26°C. W przypadku pomieszczeń biurowych optymalna temperatura latem to 20–24°C.

Klimatyzacja lub wentylacja pomieszczeń pracy

Pracodawca może zastosować wentylację lub klimatyzację pomieszczeń pracy. W takim przypadku powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Jednakże klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy (nie dotyczy to wentylacji awaryjnej). Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

Okna i świetliki w pomieszczeniach pracy powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy. Przy czym okna i świetliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń, powinny być wyposażone w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

W przypadku niektórych grup pracowników pracodawcy powinni przenieść ich do innej pracy lub zwolnić z obowiązku jej świadczenia w razie gdy temperatura na stanowiskach pracy przekroczy określone przepisami normy.

W niekorzystnych temperaturach nie mogą pracować następujące grupy pracowników:

• pracownicy młodociani wykonujący pracę w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30°C i wilgotność względna powietrza przekracza 65 proc.
• kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią wykonujące prace w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C, przy braku możliwości stosowania co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniu o temperaturze pośredniej.

Obowiązek zapewnienia napojów chłodzących

Pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom nieodpłatnie napojów chłodzących, jeżeli temperatura w pomieszczeniach, w których wykonują pracę, przekracza 28°C. Jeśli pracownicy pracują na powietrzu, pracodawca musi dostarczyć im napoje chłodzące, gdy temperatura powietrza przekracza 25°C.

Przepisy nie określają rodzaju napojów chłodzących, jakie pracodawca powinien dostarczyć pracownikom - to zależy od jego decyzji. Może to być zatem zimna herbata, soki itp. Najczęściej jednak jest to woda. W praktyce często instaluje się w zakładzie pracy dystrybutor z wodą i w ten sposób zapewnia pracownikom dostęp do napojów chłodzących.

Nie ma przepisów regulujących, jaką konkretną ilość napojów chłodzących pracodawca powinien zapewnić pracownikom. Prawo pracy określa jedynie, że ta ilość powinna zaspokajać potrzeby pracowników.

Bez względu na warunki pracy pracodawca zapewnia każdemu pracownikowi wodę zdatną do picia lub inne napoje. Spełnienie tego obowiązku może polegać np. na zapewnieniu bieżącej wody i urządzeń służących do przygotowania herbaty czy kawy. W przypadku wystąpienia wysokich temperatur zapewnienie pracownikom w taki sposób wody zdatnej do picia nie spełni obowiązku dostarczenia napojów chłodzących.

Powstrzymanie się od wykonywania pracy

Przekroczenie maksymalnych dopuszczalnych temperatur w pomieszczeniach pracy może uzasadniać powstrzymanie się pracownika od wykonywania pracy, jeżeli skutkiem tego przekroczenia jest bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia pracownika. Pracownik może powstrzymać się od wykonywania pracy tylko w przypadku łącznego wystąpienia tych dwóch warunków. 

Należy jednak pamiętać, że przepisy prawa pracy nie definiują pojęcia bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia pracownika jako przesłanki powstrzymania się od wykonywania pracy. Ocena charakteru zagrożenia będzie więc należała do pracownika, a w razie sporu w tym zakresie z pracodawcą – do sądu pracy.

Podstawa prawna:

• art. 232, art. 237¹⁵ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465)
• § 30, § 112 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ost.zm. Dz.U. z 2021 r., poz. 2088)
• § 4 ust. 1 pkt 3, pkt 5, § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. Nr 60, poz. 279, ost. zm. Dz.U. z 2019 r., poz. 1160)
• załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2023 r. poz. 1240)
• załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz.U. z 2017 r. poz. 769)