Pracownicy Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej na wniosek PIP wydali interpretację przepisów dot. badań okresowych. W stanowisku przewidziano dwie sytuacje, mianowicie gdy orzeczenie lekarskie utraciło ważność w czasie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego związanego z COVID-19 oraz gdy orzeczenie lekarskie utraciło ważność po odwołaniu tego stanu.
Badania okresowe pracowników - stanowisko PIP
W związku z odwołaniem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej z dniem 1 lipca 2023 r. stanu zagrożenia epidemicznego oraz pojawiającymi się wątpliwościami związanymi z interpretowaniem przepisów dotyczących okresowych badań lekarskich pracowników Główny Inspektorat Pracy zwrócił się z prośbą o interpretację przepisów dotyczących okresowych badań lekarskich pracowników do Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej.
Zgodnie z otrzymanym w dniu 10 lipca br. stanowiskiem
1. W sytuacji gdy orzeczenie lekarskie utraciło ważność w czasie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego związanego z COVID-19:
Zgodnie z art. 12a ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.) na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii zawieszono obowiązek wykonywania badań okresowych pracowników. Jednocześnie, zgodnie z art. 31m ust. 1 ustawy, przedłużono ważność orzeczeń lekarskich, która upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., na okres nie dłuższy niż 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo po odwołaniu stanu epidemii pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, o których mowa w ust. 1, i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu – na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 1118) z dniem 1 lipca br. w Polsce odwołany został stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Oznacza to powrót wynikających z Kodeksu pracy obowiązków dotyczących okresowych badań lekarskich pracowników. Pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych w czasie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego badań i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania tego stanu. Zasada ta nie budzi wątpliwości w przypadku, gdy ważność orzeczenia lekarskiego upłynęła przed dniem odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, czyli przed dniem 1 lipca 2023 r.
2. W sytuacji gdy orzeczenie lekarskie utraciło ważność po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego związanego z COVID-19:
Okres 180 dni, licząc od dnia 1 lipca 2023 r., można potraktować jako okres przejściowy, po upływie którego każdy pracownik będzie musiał posiadać aktualne orzeczenie lekarskie. Wydaje się to uzasadnione również faktem, że równoległe wykonywanie zaległych oraz bieżących profilaktycznych badań lekarskich może spowodować długi czas oczekiwania na wizytę w poradniach medycyny pracy. W związku z powyższym można przyjąć, że okres 180 dni będzie dotyczył również skierowania na badania okresowe pracownika, któremu ważność orzeczenia lekarskiego upłynęła po dniu 30 czerwca 2023 r. Biorąc jednak pod uwagę, że pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, pracodawca powinien możliwie jak najszybciej skierować pracownika na badania okresowe, a pracownik – bez zbędnej zwłoki je wykonać.