Potrącenie zaległości przez ZUS - zmiany 2022
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ZUS otrzyma nowe uprawnienie. Przepis ten reguluje opłatę dodatkową za nieopłacenie składek w terminie. Zakład będzie mógł potrącić nieprzedawnione (okres przedawnienia wynosi 5 lat) zaległości składkowe, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia, które nie zostały opłacone w terminie. Potrącenia będą dokonywane ze świadczeń otrzymywanych z ZUS (renty czy emerytury).
"Składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata, zwane dalej „należnościami z tytułu składek”, nieopłacone w terminie podlegają potrąceniu ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych wypłacanych przez Zakład lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej."
Dotychczasowe brzmienie traktowało jedynie o podleganiu takich należności ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Taka droga generowała dodatkowe koszty. Dodano więc kolejną możliwość ściągnięcia ich od płatników czyli poprzez potrącenie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez ZUS.
Potrącenie zaległych składek z emerytury i renty
Czy to oznacza, że ZUS potrąci zaległe składki lub inne należności z wypłacanej emerytury i renty? Tak. Jeśli płatnik nie opłaci ich w terminie, ZUS jednostronnie dokona potrącenia. Celem nowej regulacji jest przyspieszenie i ułatwienie ściągania zaległości składkowych.
Dokonano również zmian w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z art. 139 ust. 1 pkt 2c ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie – po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – podlegają potrąceniu (z uwzględnieniem art. 141) nieopłacone należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, do których poboru jest obowiązany Zakład. Oznacza to, że przed potrąceniem np. z emerytury należy odliczyć składkę zdrowotną, zaliczkę i inne należności związane z podatkiem dochodowym, a na końcu potrąca się zaległości składkowe.
Limit potrąceń zaległości składkowych
Czy Zakład może potrącać kwoty zaległych składek bez ograniczeń? Nie. Potrącenia ze świadczeń wypłacanych przez ZUS mają swoje limity. Określa je art. 140 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustanawia się następujący limit potrąceń:
- 50% miesięcznego świadczenia.
Kwota wolna od potrąceń ZUS
Dalej art. 141 ust. 1 pkt 3 zawiera kwotę wolną od potrąceń i egzekucji. Dla potrąceń należności składkowych wynosi ona 660 zł. Co istotne, jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż wskazana kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, potrąceń i egzekucji nie dokonuje się. A w razie zbiegu uprawnień do dwóch lub więcej świadczeń pieniężnych kwotę wolną od egzekucji i potrąceń ustala się od jednego świadczenia - tego, które jest wyższe.
Potrącenie zaległości składkowych z zasiłków?
Czy ZUS będzie mógł dokonać potrącenia zaległości składkowych z zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego? Dla wymienionych świadczeń z ZUS przewidziano inny mechanizm motywujący do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. W Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dodano w tym celu art. 2a ust. 1 i 2 o następującym brzmieniu:
"1. Świadczenia, o których mowa w art. 2 pkt 1, 2, 5 i 6, nie przysługują osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162), duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia, w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia.
2. Prawo do świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1, 2, 5 i 6, przedawnia się, jeżeli zadłużenie, o którym mowa w ust. 1, nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.”
Zgodnie z powyższym, wymienionym osobom w razie zalegania z płatnością składek w kwocie przekraczającej 1% minimalnej płacy zawiesza się prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego. Natomiast prawo to ulega przedawnieniu, jeśli zadłużenie nie zostanie uregulowane w czasie pół roku od dnia powstania prawa do świadczenia.
Więcej na ten temat znajdziesz w publikacji "Zmiany w zasiłkach i ubezpieczeniach ZUS"
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw rok 2021 poz. 1621)
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dziennik Ustaw rok 2021 poz. 291)
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dziennik Ustaw rok 2021 poz. 1133)