Definicja nienależnego świadczenia
Osoba, która pobiera świadczenie lub zasiłek przedemerytalny ma obowiązek zawiadomić organ rentowy o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do tego świadczenia.
Nienależnie pobranym jest świadczenie:
- które zostało wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do tego świadczenia albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;
- przyznane albo wypłacone na podstawie fałszywych zeznań, dokumentów i innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie.
Redakcja poleca: Kodeks pracy 2016 z komentarzem
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2000 r. (II UKN 500/99) podkreślono, że złożenie nieprawdziwych zeznań co do okresu zatrudnienia i posłużenie się oświadczeniami świadków ze świadomością, że nie są one prawdziwe, świadczy o złej wierze osoby składającej wniosek i uzasadnia przyjęcie, że przyznane jej na podstawie takich dowodów świadczenie miało charakter nienależny.
Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych musi je zwrócić wraz z odsetkami.
Jeżeli osoba ta zawiadomiła organ wypłacający świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do tego świadczenia, ale mimo to nadal świadczenie było wypłacane, to kwoty nienależnie pobranych świadczeń podlegają zwrotowi ale bez odsetek za zwłokę.
Za jaki okres?
Możliwość żądania zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń jest ograniczona czasowo. ZUS może domagać się zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres nie dłuższy niż 3 lata. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pobierający świadczenie powiadomi organ o zaistnieniu powyższych przyczyn – wtedy okres ten wynosi 12 miesięcy.
ZUS nie może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 3 lata, a gdy pobierający świadczenie powiadomił go o okolicznościach uzasadniających ustanie prawa do świadczeń lub ich wstrzymanie – za okres 12 miesięcy.
Sporną kwestią jest data, od której termin ten powinien być liczony. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 maja 2012 r. wydanej w składzie 7 sędziów (III UZP 1/12) orzekł, że trzyletni termin, za który ZUS może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń obejmuje okres od ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia.
Pani Joanna w latach 1998-2001 pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy. W dniu 23 listopada 2014 r. ZUS doręczył jej decyzję, w której zobowiązał do zwrotu zasiłku chorobowego za okres od kwietnia do czerwca 1999 r. ZUS prawidłowo wydał decyzję, bowiem prawo to nie przedawnia się.
Należy również dodać, że organ rentowy może:
- odstąpić od żądania zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części,
- odroczyć termin ich płatności,
- rozłożyć płatność na raty;
jeżeli:
- zachodzą szczególne uzasadnione okoliczności,
- kwota nienależnie pobranych świadczeń nie przewyższa kosztów upomnienia postępowania egzekucyjnego w administracji.
Dołącz do nas na Facebooku!