Praca w godzinach nadliczbowych występuje w praktyce w trzech sytuacjach:
• W przypadku przekroczenia przez pracownika dobowej normy czasu pracy,
• W przypadku przekroczenia przez pracownika tygodniowej normy czasu pracy,
• Po przekroczeniu przez pracownika przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy, w przypadku gdy jest on objęty jednym ze zrównoważonych systemów czasu pracy.
Przekroczenie dobowej normy lub przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy
Podstawową i najczęściej stosowaną dobową normą czasu pracy jest 8 godzin. Dla niektórych grup zawodowych norma ta jest skrócona, np. dla pracowników służby zdrowia jest to 7 godzin i 35 min. Praca ponad dobową normę czasu pracy jest pracą w godzinach nadliczbowych.
Tomek pracuje w urzędzie, gdzie obowiązuje dobowa norma czasu pracy w wymiarze 8 godzin, od 8.15 do 16.15. W związku z pilnym spotkaniem swojego przełożonego, został on poproszony o przygotowanie materiałów z danymi. Tomek nie wyrobił się do godziny 16:15, jego pracodawca zlecił mu więc pozostanie na nadgodzinach i dokończenie pracy. Tomek pracował do 17:30 co oznacza, że przekroczył swoją dobową normę pracy – a tym samym pracował w nadgodzinach – przez 1 godzinę i 15 min.
Dowiedz się: Jakie są rodzaje wypadków przy pracy
Pan Jan pracuje jako ochroniarz zamkniętego osiedla mieszkaniowego. Obowiązuje go przedłużony dobowy wymiar czasu pracy – 12 godzin na dobę. W piątek przyszedł do pracy na godzinę 8 rano, miał pracować do 20 wieczorem. Około godziny 19 na jednym z placów zabaw miał miejsce wypadek, zostało wezwane pogotowie. Pan Jan, jako świadek zdarzenia, został do czasu przybycia karetki i policji, wyszedł z pracy dopiero o 21. Oznacza to, że przepracował jedną godzinę jako godzinę nadliczbową.
Przekroczenie tygodniowej normy czasu pracy
Norma czasu pracy to co do zasady 40 godzin tygodniowo. Może ona być jednak normą sztywną, gdzie niemożliwe jest jej zmniejszanie ani wydłużanie, może być także przeciętna co oznacza, że w jednym tygodniu pracownik może pracować przez 45 godzin, a w drugim odpowiednio mniej, czyli 35 godzin. W tym drugim wypadku możliwe jest zaplanowanie pracy tak, aby nie dochodziło do nadgodzin.
Polecamy serwis: Kodeks pracy
Pani Ania pracuje w zakładzie pracy, gdzie stosowana jest przeciętna tygodniowa norma pracy. Norma ta jest ustalana raz w miesiącu, a dla niej wynosi:
- w pierwszym tygodniu – 30 godzin,
- w drugim tygodniu 50 godzin,
- w trzecim tygodniu 35 godzin,
- w czwartym tygodniu 45 godzin.
W pierwszym tygodniu Pani Ania musiała jednak przepracować 35 godzin, z uwagi na pilne zlecenie. W związku z ustalonym grafikiem, godziny te należy uznać za nadgodziny, pracodawca może jednak skrócić jej tygodniową normę czasu pracy w następnym tygodniu do 45 godzin.