W ogólny sposób najważniejsze cechy wskazuje art. 22 § 1 Kodeksu pracy stanowiący, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. W praktyce powstaje często problem zakwalifikowania danej umowy bądź jako umowy o pracę bądź jako umowy cywilnoprawnej.
Pan Jacek pracuje u Pana Tadeusza w firmie ochroniarskiej na zlecenie. Swoją pracę wykonuje na rzecz i pod kierownictwem Pana Tadeusza, co więcej to również on ustala, w którym miejscu w danym tygodniu Pan Jacek będzie pracował. Pan Tadeusz ustala również dosyć ścisłe godziny pracy. Panowie umówili się także, że wynagrodzenie za pracę będzie wypłacane raz w miesiącu. Pomimo iż Pan Jacek zatrudniony jest na zlecenie, to jednak jego praca ma wszystkie podstawowe cechy stosunku pracy i uzasadnia zatrudnienie na umowę o pracę. Pan Jacek będzie mógł wystąpić do sądu z roszczeniem uznania obecnej umowy zlecenia jako umowy o pracę.
Porównaj: Co musi a co może znaleźć się w świadectwie pracy?
Na odróżnienie stosunku pracy od cywilnoprawnego stosunku obligacyjnego nie ma większego wpływu fakt formalnego (pisemnego) zawarcia ani też nazwa zawartej umowy. Nawet jeżeli nazwiemy umowę jako zlecenie, a formalnie wszystkie cechy stosunku pracy będą świadczyły o umowie o pracę – będzie to umowa o pracę.
Istotna bowiem jest analiza danego stosunku prawnego pod kątem:
- pozostawania pracownika w stosunku podporządkowania (służbowego i organizacyjnego),
- wymagania osobistego spełniania świadczeń przez pracownika,
- ponoszenia ryzyka przez pracodawcę.
Polecamy: Umowy pracownicze
Nawet jeżeli zawarta przez strony umowa zlecenie wypełnia warunki do uznania jej za umowę o pracę, to trzeba jeszcze mieć na względzie tzw. autonomię woli stron przy zawieraniu umowy. Może się bowiem zdarzyć tak, że strony chciały zawrzeć właśnie umowę zlecenie.