Kto i kiedy może odstąpić od umowy o dzieło?
Umowa o dzieło jest cywilnoprawnym stosunkiem, w którym przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty ustalonego wynagrodzenia. Celem jest więc w tym przypadku uzyskanie konkretnego efektu działań. Do jego osiągnięcia zobowiązuje się przyjmujący zamówienie. Właśnie ze względu na ów wynik, odstąpienie od umowy o dzieło w praktyce wygląda inaczej niż choćby w przypadku umowy zlecenia.
Odstąpienie w każdym momencie?
W sytuacjach określonych w Kodeksie cywilnym lub wynikających z umowy o dzieło, może dojść do wcześniejszego ustania tego stosunku, w szczególności w wyniku zrealizowania prawa odstąpienia przewidzianego w art. 644 k.c. Zgodnie ze wskazaną normą prawną, dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić, płacąc umówione wynagrodzenie. W takim wypadku zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Zobacz produkt: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne (książka + CD)
Prawo do odstąpienia na podstawie art. 644 k.c., przysługuje zamawiającemu w każdym czasie - aż do momentu ukończenia dzieła. Może to zrobić składając jednostronne oświadczenie woli. Warto pamiętać, że za nieukończone należy traktować dzieło, które nie nadaje się do wydania i odbioru. W konsekwencji uprawnienie zamawiającego do odstąpienia od umowy wygasa w chwili, gdy przyjmujący zamówienie zaoferuje mu odbiór ukończonego dzieła.
Co z wynagrodzeniem?
W przypadku odstąpienia od umowy o dzieło na podstawie art. 644 k.c., zamawiający jest jednocześnie zobligowany do zapłaty wynagrodzenia określonego w tej umowie. Obowiązek ten odróżnia jednak odstąpienie na podstawie art. 644 k.c. od klasycznego odstąpienia, gdyż jest szczególnego rodzaju konstrukcją prawną, która zakłada konieczność zapłaty „umówionego wynagrodzenia" za nieukończone dzieło jako świadczenia należnego.
W tej sytuacji, od wskazanego w umowie wynagrodzenia zamawiający może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła. Oszczędnością może być w tym wypadku na przykład wartość majątkowa materiałów, jakie przyjmujący zamówienie musiałby zużyć do wykonania dzieła, a co w wyniku zaniechania wykonywania dzieła może wykorzystać zarobkowo w inny sposób.
Zadaj pytanie: FORUM
Inne możliwości odstąpienia
Poza regulacją zawartą w art. 644 k.c. istnieją też inne możliwości odstąpienia od umowy o dzieło. Przybierają one postać jednostronnych czynności prawnych. Pierwsza z nich jest przewidziana w art. 631 k.c., który stanowi, że gdyby zaszła konieczność podwyższenia wynagrodzenia w związku z przeprowadzeniem prac, które nie były przewidziane w umowie, to w takim wypadku można odstąpić od umowy o dzieło.
Jeszcze inną ścieżkę wskazuje art. 635 k.c., zgodnie z którym, jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
Jeżeli natomiast przyjmujący zamówienie wykonał dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin (art. 636 k.c.). Po jego bezskutecznym upływie zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie, oczywiście na koszt i odpowiedzialność przyjmującego zamówienie.
Prawo nie tylko dla zamawiającego
Od umowy odstąpić może również przyjmujący zamówienie. Ma do tego prawo, gdy do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak (art. 640 k.c.). Wówczas przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zastrzeżeniem, iż po jego bezskutecznym upływie, wykonawca będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.