Warunki techniczne i organizacyjne lub chociażby zmiana zakresu działalności, zmuszają niekiedy pracodawców do likwidacji stanowisk pracy. Najczęściej w takiej sytuacji dochodzi do zwolnień pracowników. Definitywnych zwolnień można uniknąć poprzez zaoferowanie pracownikom innych stanowisk pracy. Jeżeli pracodawca chce zaoferować inne, przykładowo mniej płatne, stanowisko pracy powinien złożyć pracownikowi oświadczenie o wypowiedzeniu pracownikowi warunków pracy i płacy, czyli wypowiedzenie zmieniające.
W art. 40 Kodeksu pracy określano, że do wypowiedzeń zmieniających odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące tzw. wypowiedzeń definitywnych. W związku z powyższym, wypowiedzenie warunków pracy i płacy musi zawierać rzeczywistą, konkretną i prawdziwą przyczynę. W takim wypowiedzeniu należy więc opisać likwidację dotychczasowego stanowiska pracy.
Polecamy produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (książka)
W przypadku wypowiedzeń indywidualnych – w tym wypowiedzeń zmieniających pracodawcy, o ile zatrudnia on co najmniej 20 pracowników musi stosować tzw. ustawę o zwolnieniach grupowych (czyli ustawę z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).
W przypadku wypowiedzeń definitywnych, co do zasady pracodawca zobowiązany jest do wypłaty pracownikom odpraw. Powstaje pytanie, czy sytuacja pracownika zmienia się w przypadku wypowiedzenia zmieniającego. Z zasady, celem wypowiedzenia zmieniającego jest utrzymanie stosunku pracy, chociaż na zmienionych warunkach. Składając takie oświadczenie pracodawca musi liczyć się jednak z tym, że pracownik nie przyjmie nowych warunków, a stosunek pracy rozwiąże się. Czy w takim przypadku pracodawca będzie musiał wypłacić pracownikowi odprawę?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna. To zależy od konkretnego przypadku, to jest uznania, czy w danych okolicznościach odmowa przyjęcia nowych warunków była uzasadniona obiektywnymi przyczynami.
Jeżeli proponowane warunki są znacznie gorsze od dotychczasowych, zmienia się zakres obowiązków pracownika, znacznie mniejsza się wynagrodzenie, praca nie odpowiada kwalifikacjom pracownika, można przypuszczać, że pracownik nowych warunków nie przyjmie. W takich przypadkach pracownikowi należy się odprawa w wysokości jedno - dwu lub trzymiesięcznego wynagrodzenia, co wynika z art. 8 i 10 ustawy o zwolnieniach grupowych. Jeżeli natomiast odmowa nie jest obiektywnie uzasadniona, można przyjąć, że pracownik swoją decyzją współprzyczynił się do rozwiązania z nim umowy o pracę i odprawa nie będzie należna pracownikowi.
W konkretnej sprawie sądowej, sąd będzie musiał rozważyć interes pracownika i zakładu pracy poprzez wskazanie, czy w danych okolicznościach zaproponowanie pracownikowi są usprawiedliwione sytuacją pracodawcy, czy pracownik powinien taką ofertę przyjąć biorąc pod uwagę obiektywne warunki starej i proponowanej umowy o pracę. Ponadto dokonując tych ocen sąd musi rozważyć, czy przyczyny niedotyczące pracownika rzeczywiście występują. Tak wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 12 kwietnia 2012 roku, sygn. akt I PK 144/11.
Zgodnie z powyższym, jeżeli w konkretnym przypadku pracownik nie przyjmie wypowiedzenia zmieniającego i nie będzie to uzasadnione okolicznościami, np. proponowane, nowe wynagrodzenie nie będzie drastycznie niższe, praca będzie odpowiadała kwalifikacjom pracownika, a do likwidacji stanowiska pracy rzeczywiście dochodzi, umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu, to pracownikowi nie będzie należała się odprawa.
Odmowa przyjęcia nowych proponowanych warunków pracy i płacy będzie współprzyczynieniem się pracownika do rozwiązania umowy, a jak wynika z art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych, przy wypowiedzeniu odprawa należy się wyłącznie w przypadku, gdy do rozwiązania umowy dochodzi z przyczyn niedotyczących pracownika, np. likwidacja dotychczasowego stanowiska były wyłączną przyczyną rozwiązania umowy.
Jeżeli więc odmowa przyjęcia nowych warunków nie była uzasadniona to znaczy, zaproponowane stanowisko odpowiadało kwalifikacjom pracownika, proponowane wynagrodzenie było zbliżone do dotychczas otrzymywanego, doszło do rozwiązania umowy wskutek nieprzyjęcia warunków przez pracownika, pracodawca nie będzie zobowiązany do wypłaty pracownikowi odprawy.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Dołącz do nas na Facebooku!