- Wyrok TSUE - czy można zaliczyć służbę w OSP do stażu pracy?
- Kim jest strażak ochotnik?
- Dyżur strażaka ochotnika i dyspozycyjność
- Kim jest pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze godzi?
- Zakaz dyskryminacji pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze
Wyrok TSUE - czy można zaliczyć służbę w OSP do stażu pracy?
Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-377/21 w dniu 7 lipca 2022 r., z którego wynika ważna zasada uwzględnienia, do celów obliczenia wynagrodzenia strażaka zawodowego zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, jego stażu służby jako strażaka ochotnika zgodnie z zasadą pro rata temporis. TSUE dokonał interpretacji klauzuli 4 Porozumienia ramowego dotyczącego pracy w niepełnym wymiarze godzin, zawartego w dniu 6 czerwca 1997 r. które stanowi załącznik do dyrektywy Rady 97/81/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotyczącej Porozumienia ramowego dotyczącego pracy w niepełnym wymiarze godzin zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC (Dz.U. L 14 z 20.1.1998, str. 9) Lata służby, którą wykonywał strażak, w charakterze strażaka ochotnika, mogą więc zostać w całości uznane w ramach ustalania jego stażu pracy dla celów uposażeniowych, bez uwzględnienia wymiaru faktycznie świadczonej pracy, zatem nawet jeśli praca nie była świadczona w pełnym wymiarze. Zdaniem TSUE taka interpretacja będzie zgodna z prawem UE.
Kim jest strażak ochotnik?
Sąd dokonał porównania wykonywanych czynności i charakteru pracy strażaka pełniącego służbę w OSP (jako strażak ochotnik) jak i strażaka zawodowego. Doszedł do przekonania, że wykonują oni podobne funkcje w tej samej organizacji i że w związku z tym należą oni do podobnych kategorii zawodowych. Sąd wskazał, że „strażacy ochotnicy poświęcają część swego wolnego czasu na służbę w straży pożarnej, w którą się angażują […]; otrzymują oni dodatek proporcjonalnie do liczby godzin interwencji, gdzie minimalną podstawą jest średnia godzinowa wynagrodzenia pracowników w tej samej grupie zaszeregowania […], która podlega szczególnemu systemowi zabezpieczenia społecznego [...]. Strażacy ochotnicy sprawują działalność dobrowolną jako ochotnicy, w sposób pomocniczy w stosunku do działalności zawodowej lub działalności innego rodzaju, i z tego tytułu podlegają reżimowi i czasowi pracy, który różni się od reżimu i czasu pracy strażaka zawodowego.".
Dyżur strażaka ochotnika i dyspozycyjność
W kontekście uznania okresów pracy (nawet w niepełnym wymiarze) do ogólnego stażu i warunków zatrudnienia strażaka ochotnika TSUE przypomniał, że gdy pracownik jest zobowiązany do spędzenia okresu dyżuru w swoim domu, do pozostawania do dyspozycji pracodawcy i do bycia w stanie dotrzeć do miejsca pracy w ciągu ośmiu minut należy uznać za mieszczące się w pojęciu „czasu pracy” w rozumieniu art. 2 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.U. 2003, L 299, s. 9). Diametralnie inaczej sprawa wygląda, gdy pracownik pełni swój "dyżur pod telefonem”, który polega na tym, że ten pracownik musi pozostawać stale do dyspozycji pracodawcy bez obowiązku przebywania w miejscu pracy.
Kim jest pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze godzi?
Zgodnie z prawem UE, pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin, tj. w niepełnym wymiarze czasu pracy, to pracownik, którego normalna liczba godzin pracy, obliczona według średniej tygodniowej lub na podstawie średniej z okresu zatrudnienia wynoszącego maksymalnie jeden rok, jest mniejsza niż normalna liczba godzin pracy w przypadku porównywalnego pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze godzin. Przykładowo w Polsce pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, pracuje średnio przez 8h dziennie i średnio 40h tygodniowo. W całym 2022 r przepracuje około 2008h co daje około 251 dni pracujących. Pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy może przepracować np. 1/2 czy 3/4 powyższego.
Sprawa trafiła do TSUE, ponieważ sądy w Belgii rozważały czy strażak ochotnik nie pracujący w pełnym wymiarze, może mieć takie same prawa jak strażak zawodowy pracujący na pełny etat, co do zaliczania okresów pracy do stażu, mającego wpływ na wynagrodzenie. Staż pracy dla celów uposażeniowych wchodzi w zakres pojęcia „warunków zatrudnienia”, stąd też nie dopuszczalna była dyskryminacja strażaka ochotnika.
Zakaz dyskryminacji pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze
Prawo UE od dawna ustanowienia przepisy eliminujące dyskryminację pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin. Okazuje się, że co do warunków zatrudnienia pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin (w niepełnym wymiarze czasu pracy) nie mogą być traktowani w mniej korzystny sposób niż porównywalni pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin, jedynie z tytułu zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin, o ile odmienne traktowanie nie znajduje uzasadnienia w przyczynach o charakterze obiektywnym. Wprawdzie prawo UE dopuszcza, odstępstwa od ww. zasady, jednak jedynie z przyczyn prawnie uzasadnionych i obiektywnych odnoszących się do pracowników pracujących dorywczo.
W konsekwencji TSUE uznał, że klauzulę 4 ww. porozumienia ramowego należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które dla celów obliczenia wynagrodzenia strażaków zawodowych zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy nakazuje uwzględniać jako staż pracy dla celów uposażeniowych pracę świadczoną w charakterze strażaka ochotnika w niepełnym wymiarze czasu pracy zgodnie z zasadą pro rata temporis, czyli z uwzględnieniem czasu faktycznie świadczonej pracy.
Podstawa prawna
Dyrektywa Rady 97/81/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotycząca Porozumienia ramowego dotyczącego pracy w niepełnym wymiarze godzin zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców /UNICE/, Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych /CEEP/ oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych /ETUC/ (Dz.U. L 14 z 20.1.1998, str. 9)