Umowy cywilnoprawne, określane jako śmieciowe, są rodzajem syzyfowej pracy. Bez urlopu i szeregu przywilejów z Kodeksu pracy. Na szczęście UE wzięła się za to na dobre. W planach unijna dyrektywa zakładająca domniemanie zatrudnienia na etacie.
- Umowy cywilnoprawne. Legalny sposób na obejście Kodeksu pracy
- Opór rządu przed ucywilizowaniem umów cywilnoprawnych
- Zamiana umowy cywilnoprawnej na etat. Co planuje UE?
- Zastąpienie wszystkich umów cywilnoprawnych umowami o pracę. Czy jest na to szansa?
Umowy cywilnoprawne. Legalny sposób na obejście Kodeksu pracy
Kodeks pracy przyznaje szereg uprawnień zatrudnionym na umowie o pracę, np. płatny urlop. Zatrudnienie na zasadach umowy - zlecenie lub umowy o dzieło sprawia, że przepisy Kodeksu pracy chroniące zatrudnionych nie mają zastosowania.
Wyższą formą umowy śmieciowej jest praca za pośrednictwem firmy zewnętrznej. W takim przypadku zatrudniony jest pozbawiony wszelkich praw. Pracodawca może się go pozbyć w dowolnym momencie, w przypływie złego humoru.
W jednym zespole i na tym samym stanowisku mogą pracować uprzywilejowani poprzez pracę na etacie oraz pozbawieni wszelkich praw poprzez umowę śmieciową, za pośrednictwem firmy zewnętrznej. Niektórzy pracodawcy dostrzegają w tym korzyści organizacyjne.
„Przy bierności instytucji naszego państwa rozwija się̨ system nieuregulowanej eksploatacji pracowników, inspirowany praktykami międzynarodowych korporacji (…) Widzimy jak „uberyzacja” zaczyna pojawiać́ się̨ w handlu i gastronomii, a niedługo może objąć́ także inne sektory” – to fragment manifestu OPZZ opisujący „model platformowy”, jeden ze sposobów pomysłowych pracodawców na odebranie zatrudnionym wszelkich praw.
Opór rządu przed ucywilizowaniem umów cywilnoprawnych
Władze UE dostrzegły zagadnienie współczesnego „podziału stanowego” i podjęły działania w celu ograniczenia nierównego traktowania zatrudnionych.
Szczególnie niebezpiecznym aspektem obecnego stanu prawnego jest możliwość ograniczenia składek na przyszłą emeryturę do przysłowiowych kilku groszy miesięcznie.
Jednym z „kamieni milowych” wymaganych przez UE jest oskładkowanie (ZUS) umów cywilnoprawnych. Jednak rząd nie wykazuje w tej kwestii entuzjazmu.
Zamiana umowy cywilnoprawnej na etat. Co planuje UE?
Unijna dyrektywa w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych odnosi się do osób wykonujących pracę w ramach platform typu Uber lub Glovo.
„Osoby te są szczególnie narażone na złe warunki pracy i niewystarczający dostęp do ochrony socjalnej (…) nie mogą one korzystać z praw i ochrony, do których są uprawnione jako pracownicy. Prawa te obejmują prawo do minimalnego wynagrodzenia (…) prawo do płatnego urlopu, a także lepszy dostęp do ochrony socjalnej” – to fragment uzasadnienia unijnej dyrektywy podkreślający kwestię faktycznej dyskryminacji z powodu formy zatrudniania.
Co istotne - jest szansa, że zakładana przez UE inicjatywa wymuszenia uczciwego zatrudnienia zamiast umów śmieciowych rozciągnie się na wszelkie umowy śmieciowe. Jak to możliwe?
Zastąpienie wszystkich umów cywilnoprawnych umowami o pracę. Czy jest na to szansa?
Prof. Tomasz Duraj, ekspert w dziedzinie prawa pracy, przewiduje możliwość faktycznego rozciągnięcia unijnej kampanii przeciw umowom śmieciowym na szerokie spektrum umów cywilnoprawnych.
„Wszystko wskazuje, że będzie to prawdziwa rewolucja dla polskiej gospodarki i rynku pracy (…) przewidziane w dyrektywie domniemanie istnienia stosunku pracy wykonawców platformowych będzie musiało zostać rozciągnięte na wszystkie sektory gospodarki, inaczej doprowadzi to do nierównego traktowania przedsiębiorców prowadzących podobną działalność, w zależności ot tego czy zostaną uznani za platformę cyfrową, czy też nie” – ten fragment opinii prof. Duraja dla Gazety Prawnej w ramach publikacji „Koniec powszechnych zleceń i milionów samozatrudnionych” wskazuje, że unijna dyrektywa zwalczająca szczególny rodzaj umów śmieciowych, może faktycznie rozszerzyć swój zakres.
Obecnie jest prawdopodobne, że dyrektywa zostanie implementowana w Polsce do roku 2025. Czy jest szansa, że wszystkie umowy śmieciowe wkrótce odejdą do historii? Tego przewidzieć nie można.
Jednak z dużym prawdopodobieństwem pojawi się rewolucyjna konstrukcja prawna – domniemanie istnienia stosunku pracy na kontrakcie cywilnoprawnym. Najbardziej optymistyczną konkluzją jest coraz większy sprzeciw Brukseli wobec konstrukcji umów śmieciowych. Kierunek reform w tym zakresie jest jednoznaczny, zmiany wydają się nieuchronne.