Obowiązkową składkę na Fundusz Pracy, ustaloną od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej równowartość minimalnego wynagrodzenie za pracę (bez stosowania ograniczenia do tzw. 30-krotności), obowiązkowo opłacają m.in. osoby prowadzące działalność pozarolniczą (art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Nie opłaca się jej za osoby, które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn (art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia). Składki na Fundusz Pracy nie można opłacać dobrowolnie, dlatego okres prowadzenia działalności po ukończeniu przez przedsiębiorcę 55/60 lat nie mógł być dotychczas wliczany do stażu, od którego było uzależnione uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Liczba bezrobotnych przekroczyła 2 miliony >>
Były przedsiębiorca może uzyskać prawo do zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli po zakończeniu działalności:
● nie otrzymał propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz
● w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni, opłacał składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności od podstawy nie mniejszej niż kwota minimalnego wynagrodzenie za pracę.
Pod koniec grudnia 2011 r. do powiatowych urzędów w całej Polsce Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej skierowało wyjaśnienia (pismo z 23 grudnia 2011 r., sygn. DRP-VIII-0212–507–2-ss/11), zgodnie z którymi urzędy pracy powinny w określonych okolicznościach traktować okres działalności po ukończeniu przez przedsiębiorcę 55/60 lat tak, jakby był okresem opłacania składki na Fundusz Pracy, mimo że faktycznie opłacanie tej składki nie miało miejsca. Zgodnie z ministerialnymi wytycznymi osoby te mają obecnie możliwość uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych, po spełnieniu wszystkich pozostałych ustawowych warunków.
WAŻNE!
Osoby w wieku 55/60+, które zakończyły działalność pozarolniczą, mają szansę na uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych, mimo że nie miały obowiązku opłacać składki na Fundusz Pracy.
Inaczej jest z byłymi przedsiębiorcami, którzy już uzyskali status osoby bezrobotnej, a ze względu na zwolnienie z obowiązku opłacania składki na FP po osiągnięciu wieku 55/60+ nie otrzymali prawa do zasiłku. Jak informują urzędy pracy, osoby te nie mają możliwości uzyskania tego zasiłku z mocą wsteczną. Gdyby natomiast chciały się starać o uzyskanie prawa do zasiłku „na bieżąco”, a spełniały wszystkie pozostałe ustawowe warunki do jego uzyskania, wówczas każdy taki przypadek będzie zbadany indywidualnie i w zależności od ustalonych okoliczności zostanie podjęta decyzja o przyznaniu lub odmowie przyznania zasiłku.
Pracodawcy proponują "work sharing" >
Jeszcze inna sytuacja dotyczy osób w wieku 55/60+, które prowadziły działalność gospodarczą i opłacały składki na warunkach preferencyjnych, przewidzianej dla początkujących przedsiębiorców (lub podejmujących działalność po długiej przerwie), od podstawy w kwocie 30% minimalnego wynagrodzenia. Przedsiębiorcy ci również z mocy prawa nie opłacają składek na FP, jednak nie ze względu na osiągnięcie określonego wieku, ale ze względu na fakt, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia w ich przypadku była niższa niż jej minimalny poziom, który skutkuje obowiązkiem opłacania składki na FP (jest to poziom co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę). Osoby te po zakończeniu działalności nie mogą starać się o zasiłek, mimo ministerialnych wytycznych. Opłacały one bowiem składki od podstawy, od której w ogóle nie opłaca się składki na FP i nie ma tu znaczenia wiek, w jakim znajduje się przedsiębiorca.
Wyjaśnienia Departamentu Rynku Pracy z 19 stycznia 2012 r. udzielone w odpowiedzi na pytanie naszej redakcji:
Przepis art. 71 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w sposób enumeratywny wylicza okresy aktywności zawodowej oraz warunki, jakie należy spełnić, aby można było ów okres aktywności zaliczyć do okresu uprawniającego do uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Sformułowanie art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d ww. ustawy wyraźnie wskazuje na konieczność opłacania składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą jako warunek nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
W przedmiotowej sprawie należy jednak, z uwagi na art. 104b ust. 2 ustawy, sięgnąć do wykładni celowościowej i systemowej. Oznacza to, iż do okresu uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych powinien być zaliczany również okres prowadzenia działalności gospodarczej przez kobiety powyżej 55 lat i mężczyzn powyżej 60 lat, wobec których został zniesiony obowiązek odprowadzania składki na Fundusz Pracy. Mimo zatem braku odprowadzania składki na Fundusz Pracy przez wskazaną kategorię osób, przy jednoczesnym opłacaniu składki na ubezpieczenia społeczne w wymaganej wysokości (podstawa składki to kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę) okres prowadzenia działalności gospodarczej przez wskazane osoby w wieku powyżej 55/60 lat powinien być uwzględniany do okresu uprawniającego do uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Abstrahując od powyższego, z uwagi na wskazane wątpliwości, w trakcie przyszłych prac legislacyjnych nad nowelizacją ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zostanie wprowadzone odpowiednie rozwiązanie legislacyjne poruszonej kwestii, tak aby kwestia ta nie budziła żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Odpowiadając wprost na pytanie – na dzień dzisiejszy jednak nie jest możliwe wskazanie daty wprowadzenia powołanej nowelizacji.
Jednocześnie jednak do czasu wprowadzenia zmian legislacyjnych MPiPS przekazał 28.12.2011 r. elektronicznie wszystkim urzędom pracy stanowisko, zgodnie z którym okres prowadzenia działalności gospodarczej przez kobiety powyżej 55 lat i mężczyzn powyżej 60 lat powinien być zaliczany do okresu uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Biuro Prasowe MPiPS
● art. 104b ust. 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.).