Czy nowelizacja kodeksu pracy ma szansę wejść w życie z początkiem sierpnia 2022 roku?
Projekt nowelizacji kodeksu pracy opublikowany przez rząd zmierza do wdrożenia rozwiązań przyjętych w dyrektywie work-life balance (nr 2019/1158) oraz dyrektywie w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (nr 2019/1152). Prognozowana przez autorów projektu data wejścia w życie znowelizowanych przepisów kodeksu pracy to 1 sierpnia 2022 r. Prace nad nowelizacją toczą się dalej na szczeblu rządowym i aktualnie nie wiadomo, kiedy projekt zostanie wniesiony do Sejmu. Mając na uwadze aktualny etap prac mało prawdopodobne wydaje się, że przepisy zaczną obowiązywać od 1 sierpnia 2022 r.
Powyższe oznacza także, że mogą nie zostać dochowane terminy wdrożenia rozwiązań unijnych, ponieważ zmiany wynikające z dyrektywy work-life balance powinny zostać zaimplementowane do dnia 2 sierpnia 2022 r. a te wynikające z dyrektywy nr 2019/1152 do dnia 1 sierpnia 2022 r.
Wdrożenie dyrektywy work-life balance
Celem dyrektywy work-life balance jest wprowadzenie rozwiązań dotyczących przede wszystkim wyrównania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz równego traktowania płci. Adresatami zmian będą przede wszystkim rodzice i opiekunowie. Pracownicy zyskają uprawnienia zmierzające do ułatwienia pogodzenia życia prywatnego z pracą zawodową.
Dodatkowo na podstawie dyrektywy nr 2019/1152 w kodeksie pracy mają znaleźć się także rozwiązania zmierzające do poprawy warunków pracy poprzez promowanie bezpieczniejszego i bardziej przewidywalnego zatrudnienia.
Jakie najważniejsze zmiany w polskim prawie pracy wynikają z wdrożenia dyrektywy work-life balance:
Umowa na czas określony
Zasadnicza zmiana ma dotyczyć trybu wypowiadania umów o pracę na czas określony. Po znowelizowaniu przepisów konieczne będzie podanie pracownikowi przez pracodawcę uzasadnienia wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony. Dotychczas nie było takiego obowiązku. Pracodawca będzie także zobowiązany do podjęcia konsultacji związkowych w razie rozwiązania takiej umowy. W praktyce oznaczać to będzie zrównanie umów o prace na czas określony z tymi na czas nieokreślony.
Umowa na okres próbny
Projekt wprowadza także pewne modyfikacje w zakresie czasu trwania umowy na okres próbny uzależniając go od długości okresu na jaki pracodawca ma zamiar zatrudnić pracownika na podstawie kolejnej umowy o pracę. Dodana zostanie możliwość przedłużenia umowy na czas próbny o czas urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika.
Zwiększenie wymiaru urlopu rodzicielskiego
Zmiany dotkną także przepisów związanych z uprawnieniami wynikającymi z rodzicielstwa. Zwiększeniu ulegnie łączny wymiar urlopu rodzicielskiego. Przy urodzenie jednego dziecka przy jednym porodzie wymiar urlopu będzie wynosił 41 tygodni (dotychczas 32 tygodnie) albo 43 tygodni w razie porodu mnogiego (dotychczas 34 tygodnie). W ramach urlopu rodzicielskiego każdemu z rodziców-pracowników będzie przysługiwało prawo do indywidualnego urlopu rodzicielskiego w wymiarze 9 tygodni. Niewykorzystany będzie przepadał. Urlopu tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców.
Urlop opiekuńczy i zwolnienie od pracy w razie działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych
Nowym rozwiązaniem w kodeksie pracy będzie urlop opiekuńczy i zwolnienie od pracy w razie działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych. Wymiar tego zwolnienia będzie wynosił 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym z zachowaniem prawa do 50% wynagrodzenia. Urlop opiekuńczy ma wynosić 5 dni i nie będzie płatny. W ramach urlopu opiekuńczego w projekcie dokonano zmiany przesłanki umożliwiającej skorzystanie z urlopu opiekuńczego. Obecnie wystarczające będzie wystąpienie potrzeby sprawowania opieki nad osobą najbliższą lub udzielenia jej wsparcia z poważnych względów medycznych.
Czas pracy
Projekt ustawy przewiduje uelastycznienie organizacji czasu pracy ze względu na potrzebę dostosowania go do indywidualnych potrzeb pracownika. Z uprawnienia tego będzie mógł skorzystać pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia. Zgodnie z propozycją zmiany za elastyczną organizację pracy uważa się telepracę, systemy czasu pracy: przerywanego, skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej, rozkłady czasu pracy: ruchomy czas pracy, indywidualny rozkład czasu pracy oraz obniżenie wymiaru czasu pracy.
Ochrona pracowników
W projekcie pojawią się przepisy zmierzające do wprowadzenia ochrony pracowników przed jakimkolwiek niekorzystnym traktowaniem przez pracodawcę, szczególnie tych korzystających z uprawnień przysługujących im na podstawie kodeksu pracy. Ochrona ma dotyczyć także pracownika, który udzielił wsparcia pracownikowi korzystającemu z kodeksowych uprawnień.
Rozszerzeniu ulegnie także katalog informacji, jaki będzie musiał zostać przekazany pracownikowi w informacji o warunkach zatrudnienia np. o przysługujących przerwach w pracy, o sposobie przemieszczania się pomiędzy miejscami wykonywania pracy, prawie pracownika do szkoleń.
Nowelizacja kodeksu pracy dot. pracy zdalnej już w Sejmie
Omówione powyżej zmiany w prawie pracy nie są jedynymi jakich należy spodziewać się w najbliższym czasie. Sejm aktualnie pracuje nad nowelizacją kodeksu pracy w zakresie pracy zdalnej i kontroli trzeźwości. Odbyło się już I czytanie projektu ustawy. Proponowany termin wejścia w życie nowelizacji to 14 dni od dnia opublikowania ustawy w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że pracodawcy będą mieli niewiele czasu na wdrożenie nowych rozwiązań.
Agnieszka Stefańska-Pieczara, adwokat, Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp. k.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw – druk 2335, przebieg procedury legislacyjnej w Sejmie