Z Rolandem Budnikiem, dyrektorem Powiatowego Urzędu Pracy w Gdańsku, rozmawia Katarzyna Bartman.
• Wielu pracodawców nie wie, czym właściwie różni się staż od przygotowania zawodowego?
– Ustawa o promocji zatrudnienia określa staż jako nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy, bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Natomiast przygotowanie zawodowe dorosłych to z kolei nabywanie nowych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych, których uzyskanie potwierdzone jest tytułem zawodowym lub czeladniczym.
Celem stażysty jest więc nabycie umiejętności praktycznych i zdobycie pierwszego doświadczenia zawodowego w praktycznych warunkach pracy, natomiast do odbywania przygotowania zawodowego kieruje się bezrobotnych po to, aby pomóc im uzyskać nowe potwierdzone odpowiednim egzaminem kwalifikacje i tytuły zawodowe.
• Jak wygląda wymiar czasu pracy i organizacja stażu w przypadku osób niepełnosprawnych?
– Standardowo wymiar czasu pracy stażysty wynosi 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu. Inaczej jest w przypadku osób niepełnosprawnych. Dla nich wymiar czasu pracy jest odpowiednio niższy i wynosi 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Należy jednak zaznaczyć, że krótszy czas pracy odnosi się wyłącznie do osób posiadających orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
• Czy są jakieś ograniczenia prawne dotyczące przyjmowania stażystów, np. terytorialne, liczbowe? Czy pracodawca może przyjąć na staż osobę bezrobotną z sąsiedniego powiatu zarejestrowaną w innym urzędzie pracy? Czy dopuszczalne jest przyjmowanie większej liczby stażystów, niż posiada się np. etatowych pracowników?
– Każdy urząd pracy funkcjonuje w ściśle określonych warunkach terytorialnych i administracyjnych. W praktyce oznacza to, że poszczególne formy aktywizacji zawodowej, w tym staże, mogą być oferowane jedynie tym osobom, które są zameldowane na terenie „obsługiwanym” przez dany PUP. Mówiąc prościej, bezrobotny zameldowany np. w Warszawie nie może skorzystać ze wsparcia innego niż stołeczny urząd pracy.
Jeśli chodzi o liczbę stażystów, jakich mogą przyjąć pracodawcy, to oczywiście są tu odpowiednie uregulowania prawne. U organizatora stażu będącego pracodawcą staż mogą odbywać jednocześnie bezrobotni w liczbie nieprzekraczającej liczby pracowników zatrudnionych u organizatora w dniu składania wniosku w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. U organizatora stażu, który nie jest pracodawcą (organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia), staż może odbywać jednocześnie jeden bezrobotny.
• Czy urzędy pracy weryfikują pracodawców pod kątem łamania przez nich praw pracowniczych?
– Obecnie urzędy pracy nie posiadają odpowiednich uprawnień do weryfikowania, czy dany pracodawca był w przeszłości karany za nieprzestrzeganie praw pracowniczych. Praktyka jednak pokazała, że na rynku wciąż jest wielu pracodawców, którzy nagminnie łamią przepisy. Dlatego też, gdy tylko otrzymujemy niepokojące sygnały dotyczące nieprawidłowości mających miejsce w trakcie odbywania stażu przez osobę bezrobotną, natychmiast staramy się je dokładnie weryfikować. Jeśli podejrzenia się sprawdzą, wówczas nasza współpraca z daną firmą definitywnie się kończy.
• Jak wygląda weryfikacja opisu stanowiska pracy stażysty? Zdarzało się, że umiejętności, które miały być doskonalone podczas stażu, w rzeczywistości nie miały nic wspólnego z potwierdzonym na piśmie rodzajem pracy, przewidzianym dla stażysty.
– W swojej codziennej pracy zawsze staramy się kierować profesjonalizmem i tego samego wymagamy także od naszych partnerów. Na szczęście większość pracodawców, z którymi współpracujemy, poprawnie wywiązuje się ze swoich zobowiązań wobec stażystów. Niemniej jednak, mimo pozytywnych doświadczeń, stale prowadzimy kontrole stanowisk pracy, zanim jeszcze staż się rozpocznie. W ramach tej wstępnej kontroli ocenie podlega wiele czynników. Jednak dla nas najważniejsze jest, czy wnioskująca o stażystę firma jest w stanie zapewnić mu odpowiednie warunki pracy. Dodatkowo, gdy tylko dochodzą do nas niepokojące sygnały o nieprawidłowościach mających miejsce w firmie, jest organizowana specjalna kontrola jeszcze w trakcie trwania stażu. Pozwala to uniknąć przykrych niespodzianek.
• Czy pracodawca może zatrudnić stażystę bezpośrednio po zakończeniu u niego stażu?
– Staże organizowane są właśnie po to, aby osoba bezrobotna nabyła niezbędną, praktyczną wiedzę o pracy na danym stanowisku i w efekcie znalazła pracę. Właśnie dlatego gdański urząd pracy stara się w pierwszej kolejności współpracować z tymi pracodawcami, którzy deklarują zatrudnienie osoby bezrobotnej po ukończeniu stażu. Pozwala to nam wierzyć, że gdy skierowana przez nas osoba sprawdzi się, to po kilku miesiącach zostanie zaproponowany jej etat.
• Czy stażysta odpowiada za czynności wykonane u pracodawcy, czy jest to odpowiedzialność tożsama z pracowniczą?
– Staż oznacza nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy między pracodawcą a bezrobotnym. W praktyce oznacza to, że stażysta nie może ponosić żadnej odpowiedzialności materialnej oraz finansowej za popełnione błędy. Pracodawcy powinni pamiętać, że każdemu stażyście należy przydzielić opiekuna, który nie tylko wdroży nową osobę w poszczególne aspekty pracy, ale będzie też czuwał nad prawidłowym przebiegiem realizacji stażu.
Brak odpowiedzialności finansowej czy materialnej nie zwalnia jednak stażystów od przestrzegania czasu pracy, obowiązujących u pracodawcy wewnętrznych regulaminów, tajemnicy służbowej czy przepisów bhp i ppoż. Niewywiązanie się z tych obowiązków może skutkować zakończeniem stażu.
• Czy w najbliższym czasie dla osób zainteresowanych stażem PUP w Gdańsku planuje jakieś specjalne działania?
– Na wakacje, jeśli tylko uda nam się pozyskać środki finansowe z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, planujemy rozpoczęcie jednego z naszych największych projektów skierowanych do osób do 25. roku życia. Inkubator pracy, bo to o nim mowa, zaktywizuje łącznie aż 297 bezrobotnych, z czego przez staż – 227 osób. W przypadku pozytywnego zaopiniowania przez wojewódzki urząd pracy w tym roku ruszy także współfinansowany ze środków Unii Europejskiej projekt Kompleksowo do celu. W tym przypadku różnymi formami aktywizacji zawodowej zostanie objętych 100 osób, 1/3 z nich zostanie skierowana na płatny staż u pracodawców.