Sejmowa komisja finansów publicznych poparła w środę projekt PiS o finansowaniu tzw. trzynastych emerytur z Funduszu Solidarnościowego (obecnie: Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych). Posłowie odrzucili wszystkie poprawki zgłaszane przez opozycję.
Po niemal czterogodzinnych obradach komisja finansów publicznych opowiedziała się w środę za poselskim projektem PiS przewidującym, że tzw. trzynaste emerytury wraz z kosztami obsługi będą mogły być finansowane z pieniędzy Fundusz Solidarnościowego (obecnie: Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych - SFWON). Z tego samego źródła finansowane mają też być renta socjalna i zasiłek pogrzebowy, który przysługuje w razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną (obecnie są one finansowane z budżetu państwa).
Za projektem głosowało 22 posłów, 8 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu.
Wcześniej członkowie komisji nie poparli żadnej z licznych poprawek, jakie do projektu zgłaszali posłowie opozycji. Poprawki te dotyczyły m.in. zmiany tytułu ustawy, wykreślenia przepisu mówiącego o finansowaniu 13. wypłaconych w 2019 r. oraz wykreślenia przepisów umożliwiających przeznaczanie środków z funduszu na rzecz emerytów i rencistów.
Posłowie opozycji zapowiedzieli zgłoszenie poprawek jako wnioski mniejszości.
Na początku posiedzenia komisji Tomasz Trela (Lewica) złożył wniosek o przeprowadzenie 16 grudnia wysłuchania publicznego w sprawie tego projektu, jednak przewodniczący komisji Henryk Kowalczyk (PiS) nie zgodził się na poddanie wniosku pod głosowanie. Przypomniał, że Sejm wyznaczył komisji termin przedstawienia sprawozdania umożliwiającego jego rozpatrzenie w czwartek 21 listopada. Posłowie Lewicy zapowiedzieli później, że będą chcieli, aby takie wysłuchanie odbyło się w Senacie.
Głos podczas komisji zabrali przedstawiciele organizacji zrzeszających osoby z niepełnosprawnością.
Prezes i fundatorka Fundacji Vis Maior Jolanta Kramarz wskazywała, że SFWON był szansą na realizację art. 19 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, czyli prawa do niezależnego życia. Wskazała, że chodzi m.in. o asystencję osobistą, opiekę wytchnieniową i kwestie związane z mieszkalnictwem. Oceniła, że zaplanowane na przyszły rok programy na rzecz osób z niepełnosprawnością są niewystarczające.
"Liczyliśmy na to, że Fundusz Solidarnościowy da nam takie wsparcie i to było taką naszą podstawą do zaufania do państwa i świadczonego przez nie prawa (…), także troszeczkę czujemy się oszukani" – powiedziała Kramarz.
Polecamy: Wynagrodzenia po 1 sierpnia 2019 r. Rozliczanie płac w praktyce
Również Justyna Kucińska z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego pokreśliła, że ma nadzieję, że projekt nie zostanie przyjęty i "te środki nie zostaną wyprowadzone na inne działania, które również potrzebują finansowania, ale nie kosztem niepełnosprawnych".
W odpowiedzi na te uwagi wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Stanisław Szwed zapewnił, że programy finansowane ze SFWON nadal będą realizowane. Wskazał, że są to m.in. usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych, opieka wytchnieniowa, centra opiekuńczo-mieszkalne i program asystentów osób niepełnosprawnych.
Przypomniał, że największym wydatkiem ze SFWON jest świadczenie uzupełniające dla osób niesamodzielnych. Poinformował, że w 2019 r. na ten cel zostało przeznaczonych 811 mln zł, a w 2020 r. będzie to 4,5 mld zł. „Tu nie ma żadnego zagrożenia, te środki są zapisane w ustawie budżetowej w ramach tego Funduszu i tutaj nic się w tym zakresie nie zmieni” – zapewnił.
"W 2020 r. kwota, którą przeznaczymy na wsparcie osób niepełnosprawnych, łącznie z programem dostępności, przekroczy ponad 27 mld zł. W 2014 r. było to 14 mld zł. Czyli skok jest duży, ale wiemy, że tych zapotrzebowań jest zawsze dużo i musimy na nie odpowiadać” – powiedział Szwed.
Źródłem przychodów SFWON jest przede wszystkim obowiązkowa składka stanowiąca 0,15 proc. podstawy wymiaru składki na Fundusz Pracy, a także danina solidarnościowa od dochodów osób fizycznych – w wysokości 4 proc. od nadwyżki dochodów powyżej miliona złotych za rok podatkowy (suma dochodów będzie pomniejszana o zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne). Pierwszy raz daninę najbogatsi podatnicy zapłacą w 2020 r. od dochodów uzyskanych w 2019 r.
Mirosław Suchoń (KO) ocenił, że w związku z procedowanym projektem pojawiają się wątpliwości, co do legalnego rozporządzania środkami publicznymi. "Ta ustawa jest taką ustawą widmo. Pomimo tego, że wszystko wskazuje na to, że została stworzona w łonie rządu, to rząd do tej ustawy się nie przyznaje. Podpisało ją kilkunastu posłów, ale w zdecydowanej większości tych posłów nie było na posiedzeniu podczas pierwszego czytania" – mówił Suchoń.
"Wpisujecie państwo możliwość obciążania funduszu, który miał być przeznaczony na potrzeby osób z niepełnosprawnościami, pożyczkami, które będą finansowały zupełnie z nim nie związane obszary funkcjonowania państwa. Kto będzie spłacał te pożyczki, które zostaną zaciągnięte w ciężar funduszu?" – pytał poseł.
Zwrócił się także do posła PiS i wiceprzewodniczącego komisji Tadeusza Cymańskiego. "Pan poseł Cymański oburzał się, że osoby niepełnosprawne nie będą pozbawione środków finansowych z tego funduszu. Mówił, że nie zostaną pozbawione ani złotówki. W takim razie proszę o odpowiedź, z czego zostanie spłacona ta pożyczka?" – powiedział Suchoń.
Cymański w odpowiedzi zapewnił, że projektowane zmiany nie ograniczą wsparcia osób niepełnosprawnych. "Proszę nie przeinaczać moich słów. Bardzo precyzyjnie powiedziałem, ze żadna złotówka z daniny solidarnościowej nie zostanie zabrana" – powiedział zwracając się do Suchonia.
Zgodnie z projektem pieniądze na refundację tzw. trzynastych emerytur i rent z 2019 r., wypłacone z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, są kosztami Funduszu. Tym samym Fundusz przekaże do FUS pieniądze na refundację tego świadczenia. Minister finansów wpłaci do Funduszu Rezerwy Demograficznej pieniądze z budżetu państwa, zablokowane w części dotyczącej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Funduszowi z kolei zostanie udzielona pożyczka w kwocie do 9 mld zł z Funduszu Rezerwy Demograficznej (w złożonej w poniedziałek autopoprawce doprecyzowano, że pożyczka będzie nieoprocentowana).
Wskutek nowelizacji maksymalny limit wydatków w latach 2019-2028 zwiększyłby się z prawie 23,7 mln zł do 32,2 mln zł (z części 44 – zabezpieczenie społeczne).