Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych stanowi bardzo ważny element konstrukcyjny systemu ubezpieczeń społecznych. Zasady waloryzacji określają bowiem zakres ochrony realnej wartości emerytur i rent.
Zasady ustalania wysokości emerytur i rent określa ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W wyniku zmian wprowadzonych ustawą z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przywrócono coroczną waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, która przeprowadzana jest od 1 marca. Wprowadzono również wskaźnik waloryzacji odpowiadający średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększonemu o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Przeprowadzona w 2008 r. waloryzacja emerytur i rent uwzględnia inflację za lata 2006-2007. Natomiast wzrost cen, który nastąpił w roku 2008, będzie uwzględniony przy waloryzacji świadczeń, która będzie przeprowadzona w roku 2009.
Obecnie w Senacie RP trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Projektowana zmiana jest wynikiem uzgodnień na forum Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno-Gospodarczych i ma na celu zmianę terminu negocjacji wysokości wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w części dotyczącej zwiększenia o co najmniej 20% realnego wzrostu wynagrodzeń.
Zgodnie z przygotowanymi rozwiązaniami coroczne negocjacje będą się rozpoczynać w czerwcu, w roku poprzedzającym waloryzację, po przedstawieniu przez stronę rządową partnerom społecznym prognoz makroekonomicznych, w tym planowanego wzrostu inflacji. Strona rządowa ma proponować Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno-Gospodarczych wzrost wskaźnika waloryzacji emerytur i rent. Strona pracodawców oraz strona związkowa w terminie dwutygodniowym będą mogły ustosunkować się do propozycji przedstawionej przez rząd. W przypadku gdy strony nie dojdą do porozumienia, to strona rządowa, tak jak obecnie, podejmie decyzję, uwzględniając swoją propozycję. Według nowych zasad negocjowany byłby już wskaźnik najbliższej waloryzacji, która będzie przeprowadzona w marcu 2009 r. Negocjacje dotyczące jego zwiększenia rozpoczęłyby się w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy.
Celem nowych terminów negocjacji jest m.in. zabezpieczenie odpowiednich środków na podwyżkę świadczeń w ustawie budżetowej na następny rok.
Podstawa prawna:
• ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 191, poz. 1368),
• ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).
• ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z FUS (druk sejmowy 1109).